The Education in Cambodia Study Of Story Khmer សិក្សាស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍រឿង "" កូនប្រុសក្រោមពន្លឺព្រះចន្ទពេញបូណ៌មី "” ត(សិក្សាអត្ថរូប និង សិល្ប៏វិធីរបស់អ្នកនិពន្ធ)

V.  សិក្សាអត្ថរូប និង សិល្ប៏វិធីរបស់អ្នកនិពន្ធ

                ៥.១ / វចនារូប

          តាមវចនារូបចំពោះការប្រើប្រាស់ពាក្យសំដីនៅក្នុងរឿង '' កូនប្រុសក្រោមពន្លឺ ព្រះ ច័ន្ទពេញ បូណ៌មី  ''អ្នកនិពន្ធបានប្រើប្រាស់ពាក្យពេធន៏សម្រាប់ ប្រជារាស្រ្តសម្រាប់ យោធា  សម្រាប់សង្ឈ  សម្រាប់ពេទ្យ   សម្រាប់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យនិង ពាក្យរាជសព្ទ ។

•  ពាក្យប្រើប្រាស់សម្រាប់ប្រជារាស្រ្ត ( ពាក្យសាមញ្ញ ) ដូចជា ៖

          ម្តាយ , លុយ , កូន , ដេក , គ្រែ , អង្ករ , បបរ , កសិករ ...

          ឧទាហរណ៍   ដូចមានឃ្លាមួយត្រង់ម្តាយសម្តេចប្រគល់ប្រាក់ឲ្យសម្តេច ពេលដែល លោក ឃ្លាតពីស្រុក និង ឪពុកម្តាយទៅរៀននៅក្រុងភ្នំពេញ គឺ ៖

•  អ្នកម្តាយប្រគល់ប្រាក់                     ឲ្យទុកដាក់ជាប់នឹងខ្លួន

មានតែត្រឹមចំនួន                               ដប់ពីររៀលជាសោហ៊ុយ ។

•  ព្រមទាំងឲ្យអង្ករ                             គ្រាន់បបរមិនចុះលុយ

ដូចដែលដឹងស្រាប់ហើយ                    ឳកូនអើយយើងខ្វះខាត ។ (ទំព័រទី ១៣)

ពាក្យប្រើប្រាស់សម្រាប់យោធាដូចជា ៖ យុទ្ធជន   , មូលដ្ឋាន , សមរភូមិ , រថក្រោះ , កងទ័ព , ចម្បាំង មេបញ្ជាការ  , សឹក ...

          ឧទាហរណ៍            ដូចមានឃ្លាមួយ ដែលបានពោលសរសើរសម្តេចជា យុទ្ធជនដែល មាន  ជំនាញពិសេសខាងផ្នែកច្បាំងគឺ ៖

•  យុទ្ធជនរូបនេះ                               ជំនាញពិសេស

ផ្នែកខាងចម្បាំង                                 គ្រប់សមរភូមិ

គឺជាជើងខ្លាំង                                      ធ្វើឲ្យពួកខ្លាំង

ពិបាកតដៃ ។ ( ទំព័រ ទី ២៧ )

ពាក្យប្រើប្រាស់សម្រាប់ព្រះសង្ឈដូចជា៖ ប្រគេន , បិណ្ឌ , ចង្ហាន់ , ឆាន់ , ព្រះករុណា , ខ្ញុំកូណា, សាវ័ក.... ។

          ឧទាហរណ៍         ដូចមានឃ្លាមួយដែលបានលើកឡើងកាលពីសម្តេចនៅជាក្មេងវត្តដើរបិណ្ឌត្យបាត

ជាមួយព្រះសង្ឃគឺ ៖

•  ថ្ងៃខ្លះវេនខ្លួនដល់                                     ដើរតាមថ្នល់ក្រោយព្រះសង្ឃ

គ្រប់ផ្ទះតាមលោកចង់                         ទៅស្រោចស្រង់ប្រាស់ពួកសត្វ ។

•  ក្មេងវត្តត្រូវដើរបិណ្ឌ                       នូវចង្ហាន់ជាទៀងទាត់

តាមពេលកាលកំណត់                        មុនថ្ងៃត្រង់ព្រះសង្ឃឆាន់ ។

                                         (ទំព័រ ទី ១៦-១៧ )

ពាក្យប្រើប្រាស់សម្រាប់ពេទ្យដូចជា ៖ ជម្ងឺ , មន្ទីរពេទ្យ , គ្រូពេទ្យ , របួស , មេរោគ , ព្យាបាល , គ្រុនចាញ់ , ថ្នាំ , សេរ៉ូម ...

          ឧទាហរណ៍  ដូចមាននៅត្រង់ឃ្លាមួយដែលបង្ហាញពីចិត្តដ៏ប្រពៃរបស់លោកជំទាវ ប៊ុន រ៉ានី ហ៊ុន សែន ក្នុងនាមជាប្រធានពេទ្យមើលថែរក្សា និង ព្យាបាលអ្នកជម្ងឺ គឺ ៖

•  ប្រធាននារីមន្ទីរពេទ្យ                      មានបុព្វហេតុដ៏ត្រកាល

រាក់ទាក់យុទ្ធជនទាំងអំបាល                 ដោយក្តីសិ្នទ្ធស្នាលមិនឆ្មើងឆ្មៃ ។

•  ថែទាំជម្ងឺទាំងប៉ុន្មាន                       ដ៏មានសន្តានចិត្តប្រពៃ

យុទ្ធជនខ្លះហៅថាបងស្រី                    ខ្លះលេងសំដីហៅថាសោ ។

                                         ( ទំព័រ ៣៧-៣៨ )

          ពាក្យប្រើប្រាស់សម្រាប់សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យមាន  ៖  ខ្មាំង , អង្គការ , បដិវត្តន៍,មូលដ្ឋាន , កម្មាភិបាល , មហាលោតផ្លោះ , កម្ទេច  , វិន័យ ... 

          ឧទាហរណ៍   :  ត្រង់ឃ្លាមួយដែលនៅសម័យកម្ពុជា        ប្រជាធិបតេយ្យគេបានប្រើ

ពាក្យនៅ ក្នុងរបបរបស់ពួកគេមានយ៉ាងដូចនេះ  ៖

–        ប្រជាជនចាស់នៅមូលដ្ឋាន             ដំបូងវាបានផ្តល់តម្លៃ

ថាជាអ្នកជួយឲ្យបានជ័យ                    អង្គការគប្បីលើកកំពស់  ។

–        ក្រោយមកមិនយូរក៏ប្តូរផ្លាស់           គ្មានថ្មីគ្មានចាស់ទេពេលនោះ

ប្រជាធិបតេយ្យមហាលោតផ្លោះ ប្រជាជនរស់ដូចនរក  ។ (ទំព័រទី ៦៦)

ពាក្យប្រើប្រាស់សម្រាប់ពាក្យរាជសព្ទដូចជា ៖ សោយរាជ្យ ,ក្សត្រា,  ថ្វាយ , ព្រះករុណា ,ព្រអង្គ , សម្តេចឪ , ព្រះវរបិតា ...

          ឧទាហរណ៍         ដូចឃ្លាមួយដែលបង្ហាញពីចិត្តអង់អាចរបស់សម្តេចកាលនៅជាយុវជនក្នុងការ ប្រយុទ្ធផ្តូលរំលំមេរដ្ឋប្រហារ លន់ នល់ ដើម្បីយកជ័យជំនះថ្វាយព្រះករុណាឲ្យទ្រង់សោយ រាជ្យ ឡើងវិញគឺ ៖

•  យុវជនចង់ផ្តូល                    រំលំលន់នល់

មេរដ្ឋប្រហារ                   ប្រយុទ្ធយកជ័យ

ថ្វាយព្រះករុណា                       ដើម្បីក្សត្រា

សោយរាជឡើងវិញ ។ ( ទំព័រ ទី ២៦ )

                   ៥.២/ សម្ព័ន្ធរូប

        នៅក្នុងរឿង '' កូនប្រុសក្រោមពន្លឺព្រះចន្ទពេញបូណ៌មី '' ដែលមានពីរភាគនោះ អ្នកនិពន្ធបាន សរសេរជាកំណាព្យបទពាក្យប្រាំពីរ  បទព្រហ្មគីតិ   បទកាកគតិ ដែលមាន

ឃ្លោងឃ្លាល្អល្អៈឥតខ្ចោះតាំងពីដើមដល់ចប់ ។   ឃ្លាប្រយោគកាព្យឃ្លោងនៅក្នុងរឿងមាន

សភាពងាយយល់  ព្រោះសរសេរជាបទដូចជា ៖

    កាព្យពាក្យប្រាំពីរ

•  លំដាប់តទៅនេះខ្ញុំបាទ          សូមអនុញ្ញាតថ្លែងពណ៌នា

កូនប្រុសក្រោមពន្លឺចន្ទ្រា             គ្រាន់នឹងបានជាទីសវនា ។

•  កូនប្រុសតួអង្គអ្នកសាងបុណ្យ        រកសុខជូនជាតិខេមរា

កូនកសិករស្រែចំការ                 ដែលមានវាសនាស្មានពុំដល់ ។ (ពំទ័រទី ៤)

    លក្ខណៈកំណាព្យពាក្យ ប្រាំពីរ

-  ក្នុងមួយវគ្គមានបួនឃ្លា

- ក្នុងមួយឃ្លាមានប្រាំពីព្យាង្គ    

+  គំនូសតាងចំណាប់ចុងចួនជើងកាព្យ          

➢  ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦  ៧                         ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦  ៧

 

                   ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦  ៧                          ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦  ៧       ។

➢  ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦  ៧                         ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦  ៧

១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦  ៧                          ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦  ៧      ។    

● បំណកស្រាយចំណាប់ចុងចួនក្នុងវគ្គ

-  ព្យាង្គទី ៧  ឃ្លាទី១  វគ្គទី ១                         ព្យាង្គទី៤ ឃ្លាទី២ វគ្គទី ១

-  ព្យាង្គទី ៧  ឃ្លាទី២ វគ្គទី១                           ព្យាង្គទី៧ ឃ្លាទី៣ វគ្គទី១                                                                     ព្យាង្គទី៤ ឃ្លាទី៤ វគ្គទី១  ។

● បំណកស្រាយចំណាប់ចុងចួនឆ្លងវគ្គ

-  ព្យាង្គទី ៧  ឃ្លាទី ៤  វគ្គទី ១                         ព្យាង្គទី៧  ឃ្លាទី ២  វគ្គទី ២ ។

           

                        កាព្យបទព្រហ្មគីតិ

•  ថ្ងៃមួយជាឳកាស                       ប្រសើរណាស់ខែវស្សា

ដោយពុំនឹកស្មានថា                  បានជួបនារីឧត្តម ។

•  នៅឆ្នាំចិតសិបបួន                    ចៃដន្យជួនសំណាងធំ

ឃើញនាងនៅត្បូងឃ្មុំ               គឺត្រង់ម្តុំពាមជីលាំង ។  ( ទំព័រទី ៤២ )

                        +  លក្ខណៈ កំណាព្យបទព្រហ្មគីតិ

–        ក្នុងមួយវគ្គមានបួនឃ្លា

–        ក្នុងឃ្លាទី១ និង ទី៣ មាន ៥ ព្យាង្គ , ក្នុងឃ្លាទី ២ និង ទី ៤ មាន ៦ ព្យាង្គ  ។

•  គំនូសតាងចំណាប់ចុងចួនជើងកាព្យ

 

                        ១  ២  ៣  ៤  ៥                        ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦

 

                        ១  ២  ៣  ៤  ៥                        ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦           ។

                        ១  ២  ៣  ៤  ៥                        ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦

                        ១  ២  ៣  ៤  ៥                        ១  ២  ៣  ៤  ៥  ៦           ។

•  បំណកស្រាយចំណាប់ចុងចួនក្នុងវគ្គ

-  ព្យាង្គទី ៥   ឃ្លាទី ១   វគ្គទី ១                                  ព្យាង្គទី ៣  ឃ្លាទី ២  វគ្គទី ១

                  -  ព្យាង្គទី ៦   ឃ្លាទី ២  វគ្គទី ១                               ព្យាង្គទី ៥  ឃ្លាទី ៣  វគ្គទី ១                                                                                      ព្យាង្គទី ៣  ឃ្លាទី៤  វគ្គទី ១  ។

•  បំណាកស្រាយចំណាប់ចុងចួនឆ្លងវគ្គ

-  ព្យាង្គទី ៦  ឃ្លាទី ៤  វគ្គទី ១                               ព្យាង្គទី ៦  ឃ្លាទី ២  វគ្គទី ២ ។

● កាព្យបទកាកគតិ

-   គួរដឹងឲ្យច្បាស់                      ប្រវត្តិសាស្រ្ត

                      យើងយ៉ាងណាដែរ                       ប្រមុខដឹកនាំ

                      សង្គមជាតិខ្មែរ                     មានមកហូរហែរ

                                                តាមតែជំនាន់  ។

–        ឲ្យស្គាល់តួអង្គ                        រាស្រ្ត ឬ  រាជ្យវង្ស

គ្រាមានអាសន្ន                         ទឹកចិត្តហានក្លា

ស្មារតីមាំមួន                             រំដោះជាតិខ្លួន

ឲ្យផុតពីសា្លប់  ។   ( ទំព័រ ទី ៦៤ )      

•  លក្ខណៈកំណាព្យបទកាកគតិ

-  ក្នុងមួយវគ្គមាន ៧ ឃ្លា

- ក្នុងមួយឃ្លា មាន ៤ ព្យាង្គ

•  គំនូសតាងចំណាប់ចុងចួនជើងកាព្យ

 

១  ២  ៣  ៤                   ១  ២  ៣  ៤                   ១  ២  ៣  ៤

 

១  ២  ៣  ៤                   ១  ២  ៣  ៤                   ១  ២  ៣  ៤

១  ២  ៣  ៤          ។

 

១  ២  ៣  ៤                   ១  ២  ៣  ៤                   ១  ២  ៣  ៤

១  ២  ៣  ៤                   ១  ២  ៣  ៤                   ១  ២  ៣  ៤

១  ២  ៣  ៤          ។

•  បំណកស្រាយចំណាប់ចុងចួនក្នុងវគ្គ

-  ព្យាង្គទី ៤ ឃ្លាទី១  វគ្គទី ១                          ព្យាង្គទី៤  ឃ្លាទី ២  វគ្គទី ១

-  ព្យាង្គទី៤  ឃ្លាទី៣  វគ្គទី ១                         ព្យាង្គទី៤  ឃ្លាទី៥  វគ្គទី១ 

                                                          ព្យាង្គទី ៤  ឃ្លាទី ៦  វគ្គទី១ 

-  ព្យាង្គទី ៤  ឃ្លាទី៣  វគ្គទី                           ព្យាង្គទី ២  ឃ្លាទី៥  វគ្គទី១ ។

•  បំណកស្រាយចំណាប់ចុងចួនឆ្លងវគ្គ

-  ព្យាង្គទី ៤  ឃ្លាទី ៧  វគ្គទី ១                        ព្យាង្គទី ៤  ឃ្លាទី ៣  វគ្គទី ២  ។

                ៥.៣/  សិល្ប៍ វិធីតែងនិពន្ធ

                        ក  .វណ្ណនាវិធី

        គឺជាការរៀបរាប់បង្ហាញពីតួអង្គទីកន្លែងទេសភាព ដែលមាននៅក្នុងដំណើរ​រឿងឲ្យ​កាន់តែងឃើញច្បាស់ហាក់ដូចជា នៅចំពោះមុខយើងផ្ទាល់តែម្តង ដោយអ្នកនិពន្ធ​ចេះ​បង្កើតរូបារម្មណ៏ល្អៗ ធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីឲ្យអ្នកអាន អ្នកទស្សនាកាន់តែជក់ចិត្តដិត​អារម្មណ៏ទ្វេឡើង ។

          ឧទាហរណ៍  ជាក់ស្តែងដូចមាននៅក្នុងអត្ថបទរឿង" កូនប្រុសក្រោម​ពន្លឺព្រះ ចន្ទពេញបូរណ៍មី   ” ត្រង់ឃ្លាមួយពោលថា ៖

–        សម្តេចប្រសូតិចាកឧទរ                       អំពីព្រះវរនៃមាតា

អង្គារទីប្រាំខែសីហា                             នៅអាធ្រាតនាពេញបូរណ៍មី ។

–        ខែស្រាពណ៍ឆ្នាំរោងពុទ្ធសករាជ           ពីរពាន់បួនរយកៅប្រាំមួយ

គ.ស មួយពាន់ប្រាំបួនរយ          ផ្សំនឹងខាងក្រោយហាពីរផង(១៩៥២)

–        សម្តេចប្រសូតិខែសីហា                       ភូមិពាមកោះស្នាស្រុកសឹ្ទងត្រង់

ត្រើយខាងកើតទន្លេមេគង្គ                   ក្នុងខេត្តកំពង់ចាមសព្វថ្ងៃ

                                                                                      ( ទំព័រ ទី ៥ )

                   ខ . ឧបមានវិធី

          ក្នុងឧបមានវិធី      អ្នកនិពន្ធបានប្រៀបធៀបតួ   អង្គទៅនឹងធម្មជាតិ    ដើម្បីរំលេច               

ចេញនូវ​​មនោរសពោ្ចនា។

          ឧទាហរណ៍         ដូចមានឃ្លាមួយដែលអ្នកនិពន្ធបៀបធៀបជីវិតយុទ្ធជននៅក្នុងព្រៃដែលឥត ខ្លឹមសារទៅនឹងព្រះសូរិយាដែលគ្មានរស្មីគឺ ៖

–        ឋិតក្រោមដំបូលព្រៃសែនជ្រៅ              យុទ្ធជនរស់នៅដូចឯកា

មានតែជីវិតឥតខ្លឹមសារ                      ដូចសុរិយាគ្មានរស្មី ។

–        ជីវិតមនុស្សលោកគ្រប់អាត្មា                បើគ្មានស្នេហាគឺគ្មានន័យ

ធម្មជាតិបុរសនិងស្រ្តី                           តែដល់ពេញវ័យតែងប្រាថ្នា  ។

–        មិនថាខ្មៅសល្អអាក្រក់                        រស់នៅក្នុងភក់ជ្រាំបែបណា

ទោះបីបើក្រដូចម្តេចម្តា                        បើខ្វះស្នេហានេះមិនបាន។( ទំព័រ៣៦)

                  

          ឧទាហរណ៏    ដូចត្រង់ឃ្លាមួយថ្ងៃដែលសម្តេចត្រូវឃ្លាតស្រុកកំណើត ឃ្លាតញាតិ ឃ្លាតមាតាបិតា សម្តេចបានសម្តែងនូវសកម្មភាពជាមួយម្តាយគឺ ៖

–        ថ្ងៃនោះពេញជាទុក្ខ                   បែកពីស្រុកឆ្ងាយពីញាតិ

ដឹងពេលណាបានឆ្លៀត             មកជួបមាតាបិតា       ។

–        ឳនកាយដោយគោរព                ម្តាយស្ទុះឳបប្រាណកុមារ

                   អង្អែលនូវសិរសា                      ហើយវាចាលួងលោមកូន  ។ (ទំព័រទី ១២ )  

                ឃ.  សំវាទវិធី 

          គឺជាវិធីដែលអ្នកនិពន្ធធ្វើឲ្យតួអង្គចាប់ពីពីរនាក់ឡើងទៅ សន្ទនាឆ្លើយឆ្លងគ្នា រវាងតួអង្គ និង តួអង្គអំពីបញ្ហាអ្វីមួយ ។

          ឧទាហរណ៍ ដូចមានត្រង់ឃ្លាមួយគេចោទក្រុមសម្តេចថាជាចារកម្ម ហើយក៏​បានសួរដេញ ដោលសម្តេចថា ៖

–        គេចោទថាជាចារកម្ម                      បុរសទាំងប្រាំនាក់ក្លាហាន

ហើយក៏គឺ ពិតជាទាហាន                    ធ្លាប់វាយវៀតណាមតាមព្រំដែន ។

–        សំនួរគេសួរបានប្រព្រឹត្ត                            ជំរិតលើយុទ្ធជន ហ៊ុន សែន

សង្កត់បញ្ហាការឆ្លងដែន                      ឆ្លងដោយត្រង់មែន ឬ  យ៉ាងណា ។

–        យុទ្ធជន ហ៊ុន សែនផ្តល់ចម្លើយ              អ្នកសួរស្តាប់ហើយពិចារណា

យល់ជនភៀសខ្លួនពីអង្គការ                មានចេតនាសង្រ្គោះជាតិ  ។ (ទំព័រទី ៧១ )

                   ង . ឯកវាទវិធី

        គឺជាវិធីដែលធ្វើឲ្យតួអង្គមួយ ដែលទទួលរងទុក្ខទោសមានការ  ឈឺចាប់ក្នុងខ្លួន ឬ វិប្បដិសារី អំពីអ្វីមួយ ដោយការនិយាយរំលឹកអំពីរឿងរបស់ខ្លួនតែម្នាក់ឯង ។

          ឧទាហរណ៍  ក្នុងឃ្លាមួយពេលដែលសម្តេចជាប់ឃុំឃាំងនៅប្រទេសវៀតណាម ហើយ ទទួលរងទុក្ខដូចនេះន័យ ៖

–        កាលនៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃ្លាំង                         អ្នកយាមរារាំងរៀងរាល់ពេល

ជីវិតគិតស្មានគឺ ប្រហែល                    ទុក្ខទៀតដដែលគ្រប់អន្លើ  ។

–        ត្បិតនៅក្នុងគុកស្រុកគេហឹ្នង          មិនដឹងអ្នកណាជួយអើពើ

ជីវិតខ្លួនដូចជាសឹ្លកឈើ                       រសាត់ទៅទើទីដដៃ ។ ( ទំព័រទី ៨១ )

                ច.  បដិវិធី ឬ វិធីផ្ទុយ

        គឺជាវិធីមួយដែលអ្នកនិពន្ធបានប្រើប្រាស់វិធីផ្ទុយគ្នា សម្រាប់បញ្ជាក់ពី​លក្ខណៈ​របស់តួអង្គ ជួនកាលមានរូបរាងកាយល្អតែចិត្តអាក្រក់ ជួនកាលរូបរាង​កាយ​អាក្រក់​តែចិត្តល្អ ។

          ឧទាហរណ៍  នៅក្នុងអត្ថបទរឿង “ កូនប្រុសក្រោមពន្លឺព្រះចន្ទពេញបូណ៌មី  ”  ត្រង់សម្តេចសុំមេរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ តែត្រូវមេរារាំងជំទាស់ដោយ​លើកហេតុផល​ផ្សេងៗបដិសេធថា ៖

–        នៅចុងឆ្នាំចិតបួន                           យុទ្ធជនសំរេចថា

សុំច្បាប់រៀបអាពាហ៍                ពិពាហ៍មង្គលការ  ។

–        តែត្រូវមេជំទាស់                   មិនព្រមចុះហត្ថលេខា

លើកហេតុផលនានា                ក្នុងចេតនាគឺរារាំង  ។  (ទំព័រទី ៤៤ )

                   ឆ.  ឧបទេសវិធី

        គឺជាដំណើររឿងកាន់តែតឹងតែងឡើងៗ  ហើយអ្នកនិពន្ធបានបញេ្ចញនូវទស្សនៈ អប់រំ ចំពោះយើងដែលជាអ្នកសិក្សា អ្នកអាន អ្នកស្តាប់ឲ្យកាន់តែច្បាស់លាស់​ជាង​ពីពេលមុនទៀត ។

          ឧទាហរណ៍   ដូចមាននៅក្នុងអត្ថបទរឿង អ្នកនិពន្ធបានបញ្ជក់ឲ្យឃើញការ​ព្រាត់ប្រាស់គ្នា រវាងប្តី និង ប្រពន្ធព្រមទាំងកូនចៅតែក្រោយមកទៀត​អ្នកនិពន្ធបាន​ដោះស្រាយបញ្ហាដ៏តឹងតែនេះ ដោយឲ្យប្តីប្រពន្ធជួបជុំគ្នាវិញ ទោះបីប្តីនិងប្រពន្ធ​បែក គ្នាយូរយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ទាំងពីរអ្នក នៅតែមានចិត្តភក្តីចំពោះគ្នា ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត អ្នកនិពន្ធបានតាក់តែងសមស្របតាមតថភាព និង ស្ថានការណ៏ ជាក់ស្តែងរបស់សង្គម ។ ចំនុចនេះហើយជាតម្លៃអប់រំដ៏ល្អសម្រាប់ប្តីប្រពន្ធទាំងឡាយ ឲ្យរស់នៅប្រកបដោយ​សេចក្តីសុខ ដូចប្តីប្រពន្ធសម្តេចដែលមានសេចក្តីសេ្នហាចិត្តមួយថ្លើមមួយ ។

–        សម្តេចជួបជុំក្រុមគ្រួសារ                           នូវភរិយានិងបុត្រហើយ

ក្តុកក្តួលរំជួលចិត្តឥតស្បើយ                ទប់មិនបានឡើយទឹកនេត្រា ។

–        ស្រក់ស្រោកហូរមកមិនដឹងខ្លួន                 ព្រោះការជួបជួនពេលនេះណា

គ្រប់ប្រាណប្រៀបបាននឹងទេវតា ជប់ឲ្យសង្ខារស់ជាថ្មី  ។

–        ជប់ឲ្យឪពុកបានជួបកូន                            ជប់ឲ្យប្រពន្ធបានជួបប្តី

ជប់ឲ្យជីវិតមានរស្មី                              ក្រោមពន្លឺថ្ងៃប្រាំពីរមករា  ។

–        សម្តេច ហ៊ុន សែនលោកជំទាវ                 ក៏បានរស់នៅជួបជុំគ្នា

ដោយសុខដុមរម្យនា                           ដូចជនកម្ពុជាគ្រប់ៗរូប  ។  (ទំព័រទី ១០៤ )

       

       

       

        V Iវិភាគអត្ថរសរកតម្លៃរបស់រឿង

•  តថរស

          គឺជាដំណើររឿងបានបង្ហាញពីតម្លៃជាក់ស្តែងដូចជា ៖

          - តថភាពទីកន្លែង ( ខេត្ត កំពង់ចាម  , ក្រុងភ្នំពេញ , វត្តនាគវ័ន , ប្រទេសវៀតណាម គុកនៅប្រទេសវៀតណាម ........ )-

          - ពិតក្នុងតួអង្គ ( សម្តេច ហ៊ុន សែន និង លោកជំទាវ ប៊ុនរ៉ានីហ៊ុន សែន ព្រះបាទនរោត្ត មសីហនុ , ឪពុកម្តាយសម្តេច , ប៉ុល ពត , លន់ នល់ ........ )

- ពិតពេលវេលា ( សិ្ថតនៅក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់ ព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ

ក្នុងសម័យ សង្គមរាស្រ្តនិយម ក្រោយសេនាប្រមុខ លន់ នល់ ផ្តួលរំលំសម្តេសឪ ពីឆ្នាំ ១៩៧០ ដល់ ឆ្នាំ ១៩៧៥ ហើយបន្ទាប់មកទៀត ប៉ុល ពត និង សម្តេចឪ បានផ្តួលរំលំរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាវិញ ប៉ុល ពត ក៏ក្បត់សម្តេចឪ ម្តង ហើយដាក់ឈ្មោះរបបខ្លួនថាកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ ពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩)។                                                                                                                       ·     កាព្យរស

        ជាតម្លៃ ដែលលេចចេញពីសម្ជស្សកាព្យ សូរសព្ទសំឡេង ពាក្យពេចន៏ចួនរណ្តំ  ល្គងល្គាយណែងណង ពីរោះជក់ចិត្តដិតអារម្មណ៏ ។ ដូចជាអត្ថបទនៃរឿង " កូនប្រុសក្រោមពន្លឺព្រះចន្ទពេញ បូណ៌មី  ” បានសរសេរឡើងជាអត្ថបទកាព្យពាក្យប្រាំពីរ បទព្រហ្មគីតិ បទកាកគតិ  ហើយឃ្លានីមួយៗនៃផ្ទៃរឿងទាំងមូលមានលក្ខណៈ ជួន ណ្តំ គ្នា ហើយមានភាពងាយយល់ណាស់ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យអ្នកអាន ក៏ដូចជាអ្នកស្តាប់មាន ការជក់ចិត្តដិតអារម្មណ៏ផងដែរ ។

•  កុសលរស

        ក្នុងអត្ថបទរឿងនេះបានអប់រំយើងឲ្យឃើញ ពីតម្លៃនៃសេចក្តីស្នេហាជាតិដ៏ធំធេង របស់ សម្តេច ហ៊ុន សែន   ចំពោះព្រះមហាក្សត្រ    ចំពោះជាតិ   ចំពោះប្រជាជន   និង ចំពោះសាសនាជាដើម ។  អប់រំយុវជនយុវនារីជំនាន់ក្រោយឲ្យចេះមានឧត្តមគតិដូច សម្តេចឲ្យចេះ ស្រលាញ់ជាតិ   ស្រលាញ់   ប្រជាជន   ស្រលាញ់ទឹកដីដូចសម្តេច    ដែល ជាគំរូដ៏បវរ ក្នុងប្រវតិ្តសាស្រ្តខ្មែរ ។

          -  បំភ្លឺឲ្យឃើញនូវរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិកកម្ពុជា ដែលជារបបកុំម្មុយនីស ដឹកនាំ ដោយមេក្បត់ជាតិសេនាប្រមុខ លន់ លន់ ធ្វើបដិវត្តន៏ក្បត់ព្រះមហាក្សត្រ ដែលគាំទ្រដោយប្រទេសអាមេរិចកាំង ក្រោយមកទៀតទើបចូលដល់ សម័យកម្ពុជា ប្រជាធិបតេយ្យដែលដឹកនាំដោយ  ប៉ុល ពត ដែលជារបបមួយប្រកាន់យកនូវ    របបផ្តាច់ ការកាប់សំលាប់មនុស្សទាំងអយុត្តិធម៌ គ្មានមេត្តា ។ របបទាំងពីរនេះហើយ ជារបបក្បត់ ជាតិបន្ទាប់ពីរបបទាំងពីរ នេះបានលួចផ្តួលរំលំរបប សង្គមរាស្រ្តនិយមដែលដឹកនាំដោយ ព្រះមហាក្សត្រ  ប៉ុន្តែក្រោយមកដោយសេចក្តីស្នេហាជាតិ  ស្នេហាព្រះមហាក្សត្រ   មហា ពលីកម្មដ៏ធំធេងរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន ធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិត្រឡប់ មកជានាមានសេចក្តី សុខដូចសព្វថ្ងៃ  ។

          -  អប់រំដល់មនុស្សគ្រប់រូប មិនឲ្យមានចិត្តក្បត់ជាតិដូចសេនាប្រមុខ លន់ នល់ និង មេដឹកនាំ ប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត ឲ្យងាកមកត្រឡប់ជាស្មោះស្ម័គ្រ មានចិត្តភក្តី ចំពោះជាតិ និង  ព្រះមហាក្សត្រ ដូចសម្តេច គឺ ៖

•  អារម្មណ៏ឈឺចាប់                                សុខចិត្តប្តូរស្លាប់

មិននៅព្រងើយ                                   ខឹងនឹងពួកក្បត់

មិនអត់ទ្រាំឡើយ                                 ទោះស្លាប់ក៏ដោយ

ដើម្បីព្រះអង្គ ។ (ទំព័រទី ២៥ )  

•  ទារុណរស

        គឺអ្នកនិពន្ធបង្ហាញពីទារុណភាពយ៉ាងឃោរឃៅ ដែលអ្នកកាន់អំណាចនៅសម័យ សាធារណរដ្ឋប្រជានមានិកម្ពុជា និង សម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យបានប្រើអំណាចគាប សង្កត់   អ្នកតូចតាច  និងធ្វើទារុណកម្មកាប់សំលាប់ខ្មែរគ្នាឯងយ៉ាងព្រៃផ្សៃដូច ​ សម័យ កម្ពុជាប្រជាធិប តេយ្យ ក្រោមការដឹកនាំរបស់ ប៉ុល ពត ខ្មែរជាច្រើនរងនូវទណ្ឌកម្ម និងការកាប់សម្លាប់ផ្តាច់ផ្តឹល ជីវិតងាប់រង្គាល ការរស់នៅរបស់ខ្មែរម្នាក់ៗស្គាល់តែទុក្ខ ពុំដែលស្គាល់អ្វីដែលជាសុភមង្គលជីវិត ឡើយ ។ ការដឹកនាំរបស់ ប៉ុល ពត ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ ទៅដល់មនុស្សជាច្រើននាក់ដែលគ្មានកំហុល ត្រូវស្លាប់និងរស់នៅយ៉ាងវេទនា ។

•  កំសត់រស

        គឺបានបង្ហាញពីភាពកំសត់របស់តួអង្គ ដែលបានបង្ហាញពីការព្រាត់ប្រាស់នៅក្នុង សាច់រឿងនេះ ។

          ឧទាហរណ៍  ដូចជាការព្រាត់ប្រាស់ កូនជាទីស្រលាញ់ជារៀងរហូត ត្រង់ឃ្លាមួយ ដែលបាន លើកឡើងថា ៖

–        អ្នកម្តាយសែនសោកសៅ ការបាត់នូវកូនសំលាញ់

ក្នុងទ្រូងគឺពោរពេញ                  កី្តអាណោចខ្លោចផ្សាណាស់ ។

–        នេះសោកនាដកម្ម                    លោកចងចាំប្រាកដច្បាស់

ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត                        មិនអាចឲ្យបំភ្លេចបាន ។

–        ក្រោយមកទើបស្វាមី                 បានទៅដល់មន្ទីរស្ថាន

យល់នូវបុត្រកល្យាណ               បានលាចាកលោកទៅហើយ ។ (ទំព័រទី៦០)

•  វីររស

        គឺជាការបង្ហាញអំពីភាពអង់អាចក្លាហានរបស់តួអង្គ  ។

          ឧទាហរណ៍   នៅក្នុងឃ្លានៃអត្ថបទរឿង បានលើកពីវីរភាពតស៊ូដ៏អង់អាចក្លាហាន របស់ សម្តេចថា ៖

–        វីរភាពតស៊ូ                                បានក្លាយជាគ្រូ

កងទ័ពក្នុងព្រៃ                           បង្រៀនអក្សរ

ហើយនិងទ្រឹស្តី                          បុព្វហេតុដើម្បី

រួមសាងកម្លាំង  ។

–        យុវជនរូបនេះ                           ជំនាញពិសេស

ផ្នែកខាងចម្បាំង                        គ្រប់សមរភូមិ

គឺជាជើងខ្លាំង                            ធ្វើឲ្យពួកខ្មាំង

ពិបាកតដៃ  ។  (ទំព័រទី ២៧ )

•  ប្រលោមរស

          តម្លៃនៃរឿងលេចឡើងពីភាពប៉ិនប្រសប់របស់អ្នកនិពន្ធក្នុងការតែងនិពន្ធជា ពាក្យកាព្យ យ៉ាងពីរោះរណ្តំ អណ្តែកអណ្តូង ប្រកបដោយភាពរស់រវើក ដែលជាហេតុធ្វើ ឲ្យ អ្នកអានជក់ចិត្ត ដិតអារម្មណ៏ ។

•  ទស្សនីយរស

        គឺជាតម្លៃដែលលេចចេញមកអំពីការបង្ហាញទស្សនីយភាព ដែលធ្វើឲ្យសាច់រឿង កាន់តែ ពីរោះក្បោះក្បាយតាមរយៈការរៀបរាប់ពីទេសភាព ធម្មជាតិ ព្រៃព្រឹក្សា មច្ឆា បក្សាបក្សី ប្រកបទៅដោយចុងចួនសូរសព្ទសំឡេងរណ្តំគ្នា ដើម្បីបង្កើតជាបរិយាកាស មួយដែលហៅថា សិល្ប៍បរិយាកាស ។

          ឧទាហរណ៍  នៅក្នុងឃ្លាដែលបញ្ជាក់ពីទស្សនីយភាពថា ៖

–        គយគន់មើលផ្ទៃទឹក                  រលកញឹកប្រដេញជាប់

បោកបាចសាចមកផ្ទប់              ជួយបន្លប់ចិត្តកុមារ  ។

–        ទូកបើកមិនឈប់ឈរ                តាមលំហផ្ទៃគង្គា

ឃើញស្រុកភូមិនានា                 ហាក់ដូចជាចាំស្វាគមន៏  ។

–        រុក្ខជាតិដងទន្លេ                         ស្រស់ម្ល៉េះទេដើមតូចធំ

គួរឲ្យកើតមនោរម្យ          តែរូបខ្ញុំមិនសប្បាយ  ។  ( ទំព័រទី ១៤ )

សេចក្តីសន្និដ្ឋាន

          ក្រោយពីបានធ្វើការសិក្សាស្នាដៃរឿងរួចមក យើងអាចទាញសេចក្តីសន្និដ្ឋានបាន ថា រឿង " កូនប្រុសក្រោមពន្លឺព្រះចន្ទពេញបូណ៌មី  ”  គឺជាអក្សរសិល្ប៍ សម័យទំនើបមួយ ដែលល្អទាំងផ្នែក អត្ថន័យ អត្ថរូប និង អត្ថរសថែមទៀត ។ រឿងនេះបានផ្តល់គតិល្អៗ សម្រាប់អប់រំមនុស្សទូទៅនៅ   ក្នុងសង្គមឲ្យចេះតស៊ូចំពោះបញ្ហានៃជីវិត   ស្រលាញ់   ការ សិក្សារៀនសូត្រ គោរពព្រះមហាក្សត្រ ស្នេហាប្រទេសជាតិ ស្រលាញ់ប្រជាជន ស្រលាញ់ ទឹកដី និង អប់រំមនុស្សឲ្យមានចិត្តទៀងត្រង់ ស្គាល់គុណ និង ទោស ល្អ និង  អាក្រក់  បុណ្យ និង បាប  ។

          ម្យ៉ាងវិញទៀត រឿងនេះផងដែរ អប់រំមនុស្សឲ្យស្គាល់បាតដៃខ្នងដៃ គឺអប់រំប្រវត្តិពី អតីត កាលដែលជាខ្នងដៃ និង អប់រំមនុស្សឲ្យស្គាល់បច្ចុប្បន្នភាពដែលជាបាត សម្រាប់ យើងទាំងអស់គ្នា ពិចារណាស្គាល់ខុសស្គាល់ត្រូវ ក្នុងនាមយើងទាំងអស់គ្នាជាមនុស្ស សម័យថ្មី ។

          ជាការពិតណាស់រឿងកូនប្រុសក្រោមពន្លឺព្រះចន្ទពេញបូណ៌មី ដែលនិយាយពី ដំណើរជីវិត របស់សម្តេចនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន មានតម្លៃពិសេសបី ដូចខាងក្រោម ៖

–        និយាយខែ្សជីវិតរបស់សម្តេចដែលជាកូនកសិករក្រីក្រ មកជានាយករដ្ឋមន្រ្តី ដែលប្រៀប បានទៅនឹងព្រះចន្ទពេញបូណ៌មី ។

–        បង្ហាញពីសមត្ថភាព និង ទេពកោសល្យដ៏មហិមារបស់សម្តេចក្នុងការដឹកនាំ ប្រទេសជាតិពីចំនុចសូន្យ រហូតមានបានដូចសព្វថ្ងៃជាទទ្បី្ហការណ៏ ។

–        បង្ហាញពីការផ្តល់កំណើតទីពីរ ឲ្យមនុស្សទូទៅនៅក្នុងសង្គមមានជីវិតសារជាថ្មី តាមការសង្រ្គោះជាតិរបស់សម្តេចនៅ ថ្ងៃទី ០៧  មករា  ១៩៧៩ ។

          ឆ្លងតាមការអប់រំនៃរឿង និង តម្លៃពិសេសទាំងបីនៃរឿងនាំឲ្យយើងអាចព្យាករណ៏ បានថា រឿង កូនប្រុសក្រោមពន្លឺព្រះចន្ទពេញបូណ៌មី គឺជារឿងមានសារៈប្រយោជន៍ ណាស់សម្រាប់មនុស្ស ជំនាន់ក្រោយ សិក្សារៀនសូត្រនិងយកគំរូតាមសម្តេច ព្រោះ សម្តេចជាកុលបុត្រដ៏ ឆ្នើមក្នុងប្រវត្តិ សាស្រ្ត កម្ពុជាដែលយើងជាកូនខ្មែរត្រូវតែ ត្រងត្រាប់ ចាប់យកនូវបទពិសោធល្អៗ របស់សម្តេច ដើម្បីឲ្យសង្គមយើងសម្បូរធនធានមនុស្សពិតៗ ដូចសម្តេច សម្រាប់កសាងប្រទេសជាតិឲ្យមាន គុណភាព ល្អជានិរន្ត ។

          សរុបសេចក្តីមក រឿងនេះជារឿងដ៏ល្អប្រណិតមួយក្នុងចំណោម អក្សរសិល្ប៍ ទំនើប សម័យ ថ្មី ព្រោះរឿងនេះជាឃ្លាំងដែលផ្ទុកមេរៀនជីវិត     ជាច្រើនទុកឲ្យកូនចៅខ្មែរជំនាន់      ក្រោយសិក្សាពិចារណារកខុសត្រូវ ដើម្បីរៀបចំជីវិត និង សង្គមឲ្យមានភាពល្អប្រសើរ ។

          ដូច្នេះក្នុងនាមយើងខ្ញុំជាយុវជន យុវតី សូមកោតសរសើរចំពោះជីវិតដ៏ថ្លៃថ្លារបស់ សម្តេច ដែលជាគំរូដ៏ប្រពៃសម្រាប់កូនខ្មែរឲ្យរៀនសូត្រតាម ដើម្បីជីវិតទៅថ្ងៃក្រោយបាន ជោគជ័យ និង ដើម្បីជាកម្លាំងចលករដ៏សំខាន់សម្រាប់ អភិវឌ្ឍន៏ប្រទេសជាតិឲ្យរីកចំរើន ។

                            

កំណាព្យ              " គុណទាំងបីរបស់សម្តេច ហ៊ុន សែន ”

បទព្រហ្មគីតិ

–        កូនខ្មែរអ្នកសិក្សា                      ជាតិខេមរាទាំងប្រុសស្រី

ឲ្យយល់គុណទាំងបី          ដ៏ប្រពៃនៃសម្តេច   ។

–        គុណមួយសង្រ្គោះជាតិ              ឈប់មានទៀតបានសូរេច

សង្រ្គាមដែលស៊ីសាច់                 ខ្មែរបានដាច់លែងកើតវិញ  ។

–        គុណពីរជួយជីវិត                      ដល់ខ្មែរពិតស្រោចស្រង់ចេញ

ក្តីស្លាប់ទុក្ខទោលម្នេញ               បានរស់វិញលើកទីពីរ  ។

–        កូនខ្មែរត្រូវតែចាំ                       ថ្ងៃទីប្រាំបូកនិងពីរ (ថ្ងៃទី ០៧)

មករាខែសំភី                             ជួយជីវីកើតជាថ្មី  ។

–        គុណបីកសាងជាតិ                    ខំខ្មីខ្មៀតឥតសំចៃ

មិនថាយប់ ឬ ថ្ងៃ                      អស់ហប្ញទ័យខំធ្វើការ  ។

–        តាំងតែជាតិនៅសូន្យ                 ឳ! បងប្អូនជាតិខេមរា

ឥឡូវរីកដុះដាល                        បានផ្លែផ្កាដូចសព្វថ្ងៃ  ។

–        រៀបរាប់យ៉ខ្លីខ្លី                           គុណទាំងបីដ៏ក្រាសក្រៃ 

បើខុសអក្សរី                   ឬអត្ថន័យដូចម្តេចម្តា  ។

–        សូមសម្តេចសណ្តោះ                 ខ្ញុំផងចុះគ្មានចេតនា

គ្រាន់ចង់ប្រាប់ខេមរា                  ពីគុណានៃលោកទេ  ។

–        រឿងរ៉ាវគុណទាំងបី          សូមចប់ខ្លីន័យល្អទ្វេ

តាក់តែងថ្លែងទុកកេរ       ពីគុណេចប់ម្ល៉េះហោង  ។

                   (កំណាព្យនេះនិពន្ធដោយ ក្រុមអក្សរសាស្រ្តខែ្មរជំនាន់ទី១៥)

ឯកសារពិគ្រោះ

        ១. កម្រងកំណាព្យកូនប្រុសក្រោមពន្លឺព្រះចន្ទពេញបូណ៌មី, កែវ ចន្ថា, ២០០៧, ពន្លឺ សុវណ្ណ, ១ ដល់ ១០៩ ។

          ២. ១៣ ទសវត្សនែដំណើរកម្ពុជា, ហ៊ុន  សែន , ភ្នំពេញ ទី ៧ មករា ១៩៩១, ការផ្សាយរបស់ការសែតប្រជាជន ។

          ៣. ស្នាដៃសម្តេច ១០ ឆ្នាំនែដំណើរកម្ពុជា, ហ៊ុន សែន , បោះពុម្ពក្នុងឪកាសខួប ទី១០ទិវាបុណ្យជាតិ ៧ មករា ។

          ៤. តើប៉ុល ពត ឡើងកាន់អំណាចរៀបណា?, បែន គៀរណេន ។

          ៥. ប្រវតិសាស្រ្តានែប្រទេសកម្ពុជា, យ យ បីហេយ៉ែវ ។

          ៦. ពីជ័យជំនះឆ្ពៅទៅការបំផ្លាញខ្លួនឯង កងពលខែ្មរក្រហមលេខ៧០៣,

 ហ៊ុន សែន, មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ។

          ៧. កម្រងឯកសារសំខាន់ៗស្តីពីប្រទេសកម្ពុជា, ហ៊ិន ស៊ីថន( អតីតសាស្រ្តាចារ្យ មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ វិទ្យាល័យ ណេតយ៉ង់ បាត់ដំបង,៨ តុលា ១៩៨៦, ក្រុងស៊ីអាថិល

          ៨.សែ្វងយល់ពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានីមួយៗក្នុងរយៈពេល៦ទសវត្សចុងក្រោយ, ពុយ គា ( អនុបណ្ឌិតវិទ្យាល័យ ), ឧសភា ២០០៦, រោងពុម្ព ពន្លឺខែ្មរ, ( រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នានាពីឆ្នាំ ១៩៤៥ – ២០០៥ ) ។

          ៩. របប ប៉ុល ពត ( ពូជសាសន៍ អំណាច អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ )ភាគ១និង, ភាគ២ ,ប៊ែន ឃៀរនិន, ប្រែសម្រួល ឡាយ ពុទ្ធារ៉ា, មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ។

          ១០. រដ្ឋប្រហារទម្លាក់ លោក លន់ នល់, ឆំាង សុង ។

          ១១. ១០ឆ្នាំនែដំណើរកម្ពុជា, ហ៊ុន សែន , ១៩៧៩- ១៩៨៩, បោះពុម្ពលើកទី២។

          ១២. ប្រវត្តិឈ្មោះភូមិ ក្នុងឃុំ ក្នុងស្រុកនៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម ,ភាគ១ , បោះពុម្ភ, ព.ស ២៥៥១ គ.ស ២០០៧,លី សុវីរ ( អតីតសាស្រ្តាចារ្យមធ្យមសិក្សា) Tel ០១៦ ៨៦២ ៩២៣ ។

          ១៣.សារណាក្រោមប្រធានបទ(ប្រលោមលោកបែបប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរនៅសម័យ

សង្គមរាស្រ្តនិយម) ,ដឹកនាំដោយ បណ្ឌិត ស៊ុំ ឈុំប៊ុន, និស្សិត កាង ក្យុងហ៊ី , បណ្ឌិត សោម សុមុនី, ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជាន់ខ្ពស់ ជំនាន់ទី៤ , ថ្ងៃទី១៥ កុម្ភៈ ២០០៦

          ១៤. ជីវប្រវត្តិសង្ខេប និង បុព្វហេតុជាតិកម្ពុជា, ប៉ែន សុវណ្ណ និង នង សាវុន, បោះពុម្ពលើកទី១ នៅក្រុងស៊ីអាថុល រដ្ឋវ៉ាស៊ីនតោន. USA, រោងពុម្ពចក្ខុវិស័យខ្មែរ ។

          ១៥. ហ៊ុន សែន បុរសខ្លាំងរបស់កម្ពុជា, HUN SEN Strongmen of Cambodia, HARISH C.MEHTA. JULIE B. MEHTA បកប្រែដោយ កែ សឿន,ជួន នឿន, សីហា ១៩៩៩ ។

          ១៦. វចនានុក្រមខ្មែរ, ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ, ១៩៦៧, ភាគ១, ភាគ២ ។