ជំពូកទី២:
អត្ថន័យ
១. ប្រធានរឿងរឿងតេមិយ បង្ហាញពីព្រះពោធិសត្វ បំពេញនេក្ខកម្មបារមី គឺការសាងផ្នួស។
២. មូលបញ្ហារឿង
បញ្ហាចោទ និងដំណោះស្រាយ
ទី១៖ បញ្ហាធ្វើទណ្ឌកម្មចោរ
-រឿង ឬអ្នកនិពន្ធ បានលើកយករឿងចោរ៤នាក់មកធ្វើ ជាប្រធាននៃរឿងនឿយណាយមិន ចង់គ្រងរាជ្យជាស្តេចផែនដី ហើយប្រាថ្នាលះបង់សម្បត្តិជាក្សត្ររបស់តេមិយដើម្បីយាងចូលព្រៃបួសជាឥសី។
រឿងចោរនេះមាន៤នាក់៖ ចោរមា្នក់ត្រូវវាយដោយរំពាត់១ពាន់ខ្វាប់, ចោរម្នាក់ចងដោយច្រវាក់ដាក់ ក្នុងពន្ធធនាគារ, ចោរម្នាក់ត្រូវចាក់សម្លាប់ដោយលំពែង, ចោរម្នាក់ទៀតត្រូវដោតឆ្កាងអណ្តោត គឺដែក ស្រួច។
ពោធិសត្វឃើញព្រឹត្តិការណ៍បែបនេះ ក៏ស្លុតសា្មរតីភិតភ័យពន់ប្រមាណ ហើយទ្រង់ពិចារណា ថា៖ “ អាត្មាអញមកពីណា មកនៅក្រោមស្វេតច្ឆត្រនេះ ”
“មកពីឋានតាវត្តឹង្សមកនៅទីនេះ មកពីនរកទៅកាន់ឋានតាវត្តឹង្ស ទៅពីកន្លែងនេះទៅនរក ព្រោះធ្លាប់ ជាស្តេចសោយរាជ្យនៅនគរនេះអស់ ២០ឆ្នាំ ដោយទោសនៃការសោយរាជ្យបាន ជានៅរងទុក្ខឧស្សុទនរក ៨ម៉ឺនឆ្នាំ ។ “៤
ដូចនេះបញ្ហាធ្វើទណ្ឌកម្មចោរដោយខ្លាចភ័ន្តច្រឡំត្រូវជាខុសល្អជាអាក្រក់,ទោស…ទាំងអស់នេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យពោធិសត្វតក់ស្លត់ភ័យខ្លាចចំពោះខ្លួនឯងខ្លាចនូវអំណោយទ្រព្យសម្បត្តិហើយនឿយណាយទៅជាមធ្យោបាយធ្វើ គ ថ្លង់ ខ្វិនខ្វង់ដើម្បីរំដោះខ្លួនចេញពីរាជសម្បត្តិ ដែលទ្រង់យល់ថា ជាចំណង ជាទោស ជាគ្រឿង សៅហ្មង ជាមន្ទិលអាចទាញព្រះអង្គធ្លាក់ចុះឋាននរករងខ្ទុះឈាមនោះ ។
ទី២ ៖ សកម្មភាព និងលក្ខណៈរបស់តេមិយ
កាលបើពិចារណាឃើញបុព្វហេតុនៃទោសកំហុសយ៉ាងនេះ ទើបតេមិយទទួលស្តាប់នូវសម្លេង នៃ នាងទេពធីតាដែលជាសម្លេងវិចារណញ្ញាណ សម្លេងសុភនិច្ឆ័យ សម្លេងនៃមនសិការដោយធ្វើ ឧបាយ
៤ ឈឹម
សុមន៍ សង្ខេបទសជាតក ព.ស២៥០២ ទំព័រ៥
សកម្មភាព
និងលក្ខណៈរឹងប៉ឹង តាំងស្មារតីស៊ប់គ្មានប្រែប្រួលក្នុងឧត្តមគតិ ក្នុងគោលបំណង ត្រូវរបស់ខ្លួនបែបនេះ
ដែលធ្វើឲ្យព្រះតេមិយ ឆ្លងផុតពីទោសច្រឡំ ទោសអគតិ អយុត្តិធម៌ឬ
ចាកអំពើបាប គ្រោតគ្រាតបាន ។
ទី៣ ៖ បញ្ហានេក្ខម្មបាមី
នេក្ខម្មបាមីឬការបួសជាមធ្យោបាយរំដោះខ្លួនឲ្យផុតអំពីកងកង្វល់ទុក្ខទោសក្នុងជីវភាពជាក្សត្រជាអ្នកកាន់អំនាច ជាអ្នកធ្វើទោសទណ្ឌគេ ជាមនុស្សស្រលាញ់ទ្រព្យសម្បត្តិ…។
តាមដំណើររឿង កំហុសនៃព្រះបាទកាសិករាជ ជាបិតាមានដល់ទៅ ពីរលើកស្ទួនៗគ្នា គឺ
-លើកទីមួយធ្វើទោសចោរបួននាក់នៅ ចំពោះមុខកូនធ្វើកូនភ័យខ្លាចស្អប់ខ្ពើមអំណាចបែប នេះយ៉ាងខ្លាំង ។
-លើកទីពីរ ធ្វើមធ្យោបាយ ដោយប្រើអំពើទណ្ឌកម្មបន្លាចបំបាក់ស្មារតីដោយពិសោធន៍ហេតុ ដប់ប្រាំមួយប្រការ ។
រហូតដល់ប្រើនាយសុនន្ទសារថីឲ្យចាប់ចងយកទៅកប់ទាំងរស់ ។ ទាំងនេះ គឺជាអំពើដែលរាជ កុមារឃើញផ្ទាល់នឹងព្រះនេត្រដែលសឲ្យឃើញកំហុសច្រើនឥតគណនារបស់ស្តេចបិតាដែលខ្លួនត្រូវតែខ្លាចគេចចេញកុំទៅស្នងរាជ្យ ដើម្បីកុំឲ្យដើរតាមកំហុសបែបនេះទៀត។ដូច្នោះមានតែការបួសទេ គឺចាក ភាពជា គ្រហស្ថដើម្បីចូលព្រៃបួស ជាសមណៈឥសីលះបង់ នូវអំណាចទ្រព្យសម្បត្តិជាចំណងច្រើនប្រការ ។
សរុបសេចក្តី ការបួស គឺជាការផ្តាច់ឫសគល់នៃលោភៈ ទោសៈ មោហៈ និងអវិជ្ជាដើម្បីស្វែង រកបរមសុខ មានមោក្សៈ ជាការត្រាស់ដឹងនូវសព្វញ្ញុតញ្ញាណ ជាទីអវសាន។ នៅក្នុងរឿងនេះបានបង្ហាញឲ្យ ឃើញថារឿងទូទៅក្នុងពុទ្ធនិយមសុទ្ធតែបានបង្ហាញថាព្រះពោធិសត្វលះបង់រាជសម្បត្តិដើម្បីយាងទៅបួស ។ ដូចនេះរាជសម្បត្តិជាឧបសគ្គ ជាចំណងយ៉ាងមាំសម្រាប់ភ្ជាប់ពោធិសត្វនេះឯង ។ បើ ជាមនុស្សសាមញ្ញ គឺ សម្បត្តិទ្រព្យ កេរ្តិ៍អាករនេះឯងដែលជាចំណង ។ ផ្តាច់ពារហិទ្រព្យនេះបានទើបរំដោះចិត្តគំនិតឲ្យផុតពី កាម តណ្ហា រាគៈ កិលេស កម្មអាក្រក់ អកុសលកម្មបាន ។
ទី៤ ៖ លក្ខណៈ និងសកម្មភាពរបស់ព្រះបាទកាសិករាជ និងនាងចន្ទាទេវី
ព្រះបាទកាសិករាជ ជាក្សត្រស្រលាញ់បុត្រ ប៉ុន្តែមិនខ្លាចប្រើគ្រប់មធ្យោបាយ អាក្រក់ដើម្បី អូសទាញបុត្រឲ្យ លុះក្នុងគន្លងគោលបំណងរបស់ព្រះអង្គបានឡើយ ។ នេះក៏ ព្រោះអ្វី ? គឺព្រោះអកុសល កម្មរបស់លោកជាផ្លូវ ជាមធ្យោបាយពុំត្រូវ ពុំល្អនេះឯង ។ ឯនាងចន្ទាទេវីជាមាតាគឺចេះថ្នាក់ថ្នមបុត្រ ប៉ុន្តែ អូសទាញមក ក្នុងគោលបំណងរបស់ព្រះរាជស្វាមីពុំបានសម្រេច ព្រោះចិត្តគំនិតមធ្យោបាយដើរខុសគ្នា (មួយត្រជាក់ មួយក្តៅចូលគ្នាពុំកើត)។ ប៉ុន្តែទឹកចិត្តប៉ងប្រាថ្នាឲ្យព្រះរាជបុត្រលះបង់ឧត្តមគតិការបួសមកឡើង គ្រងរាជ្យ ជាក្សត្រ សុទ្ធតែខុសពីសច្ចាអធិដ្ឋានរបស់ព្រះតេមិយទាំងអស់ ។
ដូច្នោះមធ្យោបាយរបស់ក្សត្រទាំងពីរអង្គ ជាព្រះបវរបិតាមាតាត្រូវខកខានបរាជ័យ ជាអសារបង់ ។
៣. ឧត្តមគតិរឿង
គ្រប់អក្សរសិល្ប៍ទាំងអស់ សុទ្ធតែមានតម្លៃអប់រំជានិច្ចមិនថាអក្សរសិល្ប៍បុរាណ ឬអក្សរសិល្ប៍ទំនើប ឡើយ ។ យ៉ាងណាមិញរឿងតេមិយជាតក
ក៍បានលើកយកទស្សនៈនៃការអប់រំ មកពន្យល់ ឲ្យអ្នកអាន អ្នកទស្សនាស្គាល់និងយល់អំពីចលនាពុទ្ធនិយម។ តេមិយជាតក ជារឿងពុទ្ធនិយមដែលនិយាយពីការសាងបារមី
ដោយការបួសដើម្បីបានត្រាស់ដឹង និងបានបង្ហាញអំពីតម្លៃអប់រំដែលមានលក្ខណៈល្អជាច្រើន
។
ឆ្លងតាមការវិភាគទៅលើ
ប្រធានរឿងនិងមូលបញ្ហារឿង
ធ្វើឲ្យយើងយល់អំពីគំនិតសំខាន់ៗ និងតម្លៃអប់រំជាច្រើនដូចជា ៖
-អប់រំមនុស្សឲ្យជឿលើកម្មផល អ្នកណាធ្វើល្អបានល្អ ធ្វើអាក្រក់បានអាក្រក់ កម្មសឲ្យផលស កម្មខ្មៅឲ្យផលខ្មៅ បានន័យថារាល់ទង្វើទាំងអស់ កាលណាយើងប្រព្រឹត្តិតែអំពើល្អ នោះអំពើល្អនឹងតបស្នងយើងវិញ ប៉ុន្តែបើយើងប្រព្រឹត្តិអាក្រក់នោះអំពើអាក្រក់នឹងបៀតបៀនយើងវិញ ។ តួយ៉ាងដូចជាក្នុងរឿងបានបញ្ជាក់ថាព្រះ ពោធិសត្វធ្លាប់ ជាស្ដេចសោយរាជ្យ អស់រយៈ
ពេលម្ភៃឆ្នាំ ដោយសារទោសនៃសោយរាជ្យបានធ្វើឲ្យព្រះ
អង្គរងទុក្ខក្នុងឧស្សុទ នរកអស់៨ម៉ឺនឆ្នាំ។សរបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថាកាលពីព្រះពោធិសត្វសោយរាជ្យបានប្រព្រឹត្តិខុសធ្វើឲ្យមានកម្មពារ រហូតជាប់ក្នុងនរកអស់ប្រាំបីម៉ឺនឆ្នាំ។
-អប់រំមនុស្សឲ្យជឿលើកម្មផល អ្នកណាធ្វើល្អបានល្អ ធ្វើអាក្រក់បានអាក្រក់ កម្មសឲ្យផលស កម្មខ្មៅឲ្យផលខ្មៅ បានន័យថារាល់ទង្វើទាំងអស់ កាលណាយើងប្រព្រឹត្តិតែអំពើល្អ នោះអំពើល្អនឹងតបស្នងយើងវិញ ប៉ុន្តែបើយើងប្រព្រឹត្តិអាក្រក់នោះអំពើអាក្រក់នឹងបៀតបៀនយើងវិញ ។ តួយ៉ាងដូចជាក្នុងរឿងបានបញ្ជាក់ថាព្រះ ពោធិសត្វធ្លាប់ ជាស្ដេចសោយរាជ្យ អស់រយៈ
-អប់រំកុំឲ្យលោភលន់ នឹងទ្រព្យសម្បត្តិបុណ្យសក្ដិ ផលអាក្រក់ពីការចង់មាន ចង់បានហួសព្រំដែនហួស ពីសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន ។ ជួនកាលទ្រព្យសម្បត្តិបែជានាំទុក្ខវេទនាដល់យើងទៅវិញដូចជាព្រះ ពោធិសត្វ នៅ ក្នុងរឿងតេមិយព្រះអង្គមិនចង់បានអ្វីឡើយ ទាំងទ្រព្យសម្បត្តិ ទាំងការឡើងសោយរាជ្យ ព្រោះព្រះអង្គខ្លាចរង ទុក្ខវេទនាទទួលផលបាបពីវត្ថុទាំងនោះទើបព្រះអង្គ ធ្វើគ ធ្វើថ្លង់ ធ្វើខ្វិនដើម្បីគេចពីការឡើងសោយ រាជ្យ។
-ត្រូវមានភក្ដីភាព និងការដឹងគុណ
សេចក្ដីស្មោះត្រង់ នឹងគ្នាធ្វើឲ្យមនុស្សទទួលបានសេចក្ដីសុខរាប់អានដោយភាពជឿជាក់ដែល ជាសេចក្ដីប្រសើរបំផុតរបស់មនុស្ស ។ ព្រះពោធិសត្វបានមានព្រះបន្ទូលទៅកាន់នាយសារថីអំពីបុគ្គលណា មិនទ្រុស្តមិត្ដ គឺបុគ្គលនោះតែងទទួលផលល្អ មានកិត្ដិសព្ទ មានអ្នកចាំជួយជានិច្ចមិនមាន បុគ្គលណាអាច គ្របសង្កត់បានឡើយ គឺដោយសារ តែភាព ស្មោះត្រង់ របស់ខ្លួន។
ការដឹងគុណរាល់បុគ្គលម្នាក់ៗត្រូវមានភាពកតញ្ញូចំពោះឪពុកម្តាយ បងប្អូន ឬក៏អ្នកដែលធើ្វគុណមក លើយើងដូចជាព្រះពោធិសត្វមានបន្ទូលថា«បុគ្គលអង្គុយឬដេកក្រោមម្លប់ឈើណាមិនគប្បីកាប់មែកឈើនោះទេ។»
-អប់រំឲ្យមនុស្សខ្លាចអំពើបាបសាង នូវអំពើកុសលដូចការសាងផ្នួស ដើម្បីសន្សំកុសលស្វែងរក សេចក្តីសុខឲ្យខ្លួនដោយមិនប្រកាន់ភ្ជាប់នូវកិលេសទាំងឡាយ ។
៤. បញ្ហាទំនាស់
រឿងតេមិយជាតក អ្នកនិពន្ធបានបង្កើតបញ្ហាទំនាស់រវាងតួអង្គ និងតួអង្គគឺ ៖
ក. ព្រះបាទកាសិករាជជាមួយព្រះតេមិយ
+រឿងទំនាស់
ព្រះបាទកាសិករាជ ចង់ឲ្យព្រះតេមិយសោយរាជ្យសម្បត្តិទៅថ្ងៃអនាគត ។
+ដំណោះស្រាយ
តេមិយមិនចង់សោយរាជ្យធ្វើជា ខ្វិន ថ្លង់ គ ដើម្បីជៀសផុតពីការសោយរាជ្យសម្បត្តិ ហើយព្រះអង្គបំពេញបារមីដោយការសាងផ្នួស ។
ឧទាហរណ៍ព្រះពោធិសត្វព្រះសណ្តាប់សេចក្តីវិនិច្ឆ័យ……....ខ្លាចក្រែងជៀសវាងការសោយ រាជ្យ ពុំរួច ។៥
ខ. ព្រះបាទកាសិករាជជាមួយពួកព្រាហ្មណ៍
+ រឿងទំនាស់
ការទស្សន៍ទាយរបស់ព្រាហ្មណ៍ ពីជោគវាសនារបស់ព្រះតេមិយថា ជាកុមារប្រកប ដោយធញ្ញបុញ្ញគ្មានសេចក្តីអន្តរាយ មានសមត្ថភាពអាចគ្រប់គ្រងមហាទ្វីបទាំងបួន មានទ្វីបតូចពីរពាន់ជា បរិវារផង ។ ដោយការទស្សន៍ទាយរបស់ព្រាហ្មណ៍នេះមិនដូចអ្វីដែលបាននិយាយធ្វើឲ្យព្រះរាជាខ្ញាល់ ហើយនៅពេលពិសោធន៍ដប់ប្រាំមួយប្រការហើយព្រះបាទកាសិករាជឲ្យព្រាហ្មណ៍ទស្សន៍ទាយម្តងទៀត ប៉ុន្តែបែជា ព្រាហ្មណ៍ពោលពាក្យកុហក បំផ្លើសនូវអ្វីដែលខ្លួនបានទស្សន៍ទាយឃើញថា ព្រះតេមិយជាមនុស្សចង្រៃទៅ វិញ ។
+ដំណោះស្រាយ
ពួកព្រាហ្មណ៍ឲ្យយកព្រះតេមិយទៅជីកកប់សម្លាប់ចោលនៅឯព្រៃខ្មោច ។
ឧទាហរណ៍ កាលបើព្រះរាជកុមារគង់នៅក្នុងព្រះរាជដំណាក់……....ព្រះរាជាទ្រង់អនុម័តតាមសម្តី ព្រាហ្មណ៍ ។៦
គ. ព្រះរាជាជាមួយព្រះនាងចន្ទាទេវី
+រឿងទំនាស់
ព្រះនាងចន្ទាបានសុំព្រះរាជាអនុញ្ញាតឲ្យបុត្រព្រះនាងសោយរាជ្យរហូតដល់ ព្រះរាជាព្រម គឺចាប់សុំពី ប្រាំពីរឆ្នាំ ប្រាំពីរខែ ថ្ងៃប្រាំបី ព្រះអង្គមិនព្រម លុះប្រាំពីរថ្ងៃទើបព្រះអង្គព្រម ។
+ដំណោះស្រាយ
គម្រប់ប្រាំពីរថ្ងៃ ព្រះរាជាកាសិករាជ ត្រាស់បញ្ជាឲ្យនាយសារថី ទឹមរទេះរថនាំព្រះ ពោធិសត្វទៅកប់សម្លាប់ចោល ។
ឧទាហរណ៍ ព្រះនាងចន្ទាជាព្រះរាជមាតា…នាំពោធិសត្វទៅកប់សម្លាប់ចោល។៧
ឃ. ព្រះពោធិសត្វជាមួយនាយសារថី
+រឿងទំនាស់
នាយសារថី កាប់រណ្តៅរាងបួនជ្រុងបម្រុងនឹងកប់ព្រះពោធិសត្វសម្លាប់ចោល។
+ដំណោះស្រាយ
ព្រះពោធិសត្វបាននិយាយណែនាំនាយសារថី ឲ្យធ្វើអំពើល្អ កសាងអំពើកុសល កម្ម ជៀសវាងអកុសលកម្ម ។
ឧទាហរណ៍ មិនបានទេនាយសារថី!អ្នកឯងចូរប្រគល់រថ………..ពួកឥសីសរសើរ ហើយ…។៨
៥. វិភាគតួអង្គ
+ព្រះបាទកាសិករាជ
• គុណសម្បត្តិ
-ព្រះរាជាដែលស្រលាញ់ព្រះនគរ
ឧទាហរណ៍ ក្នុងរឿងតេមិយត្រង់ព្រះបាទកាសិករាជប្រាថ្នាសុំបុត្រដើម្បីឡើងសោយ រាជ្យសម្បត្តិជំនួសព្រះអង្គនៅថ្ងៃក្រោយ ។
-មានចិត្តតស៊ូ
ឧទាហរណ៍ ត្រង់ព្រះបាទកាសិករាជរកវិធីជាច្រើនធ្វើយ៉ាងណាឲ្យបុត្ររួចពីពិការភាព អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ ។
-មានចិត្តជ្រះថ្លាក្នុងការសាងផ្នួស
ឧទាហរណ៍ ត្រង់ព្រះបាទកាសិករាជលះបង់ទ្រព្យ សម្បត្តិ និងរាជបាល្ល័ង្កជាទីស្រលាញ់ ចោលទៅសាងផ្នួស ។
-ស្រលាញ់ព្រះមហេសីនិងបុត្រ
ឧទាហរណ៍ ព្រះនាងចន្ទាទេវីសុំព្រះបាទកាសិករាជ ពន្យាពេលនាំព្រះរាជបុត្រទៅ
សម្លាប់ចោល ហើយព្រះអង្គក៏យល់ព្រមតាមសំនូមពររបស់ព្រះនាងនេះបញ្ជាក់ឲ្យឃើញថាព្រះអង្គស្រលាញ់ មហេសី និងបុត្រជាខ្លាំង ។
-មិនអត្តនោម័ត ( ស្រលាញ់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ )
ឧទាហរណ៍ ពេលដែលដឹងថា បុត្រជាកាឡកណ្ណី ព្រះអង្គក៏បានសួរយោបល់របស់ ពួកព្រាហ្មណ៍ ។
-បែងចែកសេចក្តីល្អនិងអាក្រក់បានច្បាស់លាស់
ឧទាហរណ៍ ត្រង់ព្រះអង្គបានកាត់ ទោសចោរបួននាក់ ដែលបានធ្វើអំពើអាក្រក់ ។
• គុណវិបត្តិ
-ជាមនុស្សចិត្តដាច់
ឧទាហរណ៍ ត្រង់ព្រះអង្គសុខចិត្តយកសាច់ឈាមបង្កើតរបស់ខ្លួន ទៅសម្លាប់ចោល ទាំងរស់ ។
-មិនចេះគិតវែងឆ្ងាយ និងធ្វើកំហុសជាច្រើន
ឧទាហរណ៍ ព្រះអង្គធ្វើឲ្យកុមារតេមិយ ភិតភ័យនៅពេលព្រះអង្គនាំរាជកុមារទៅ មើល ការសម្លាប់ចោរ និងរកឧបាយកលទាំងដប់ប្រាំមួយប្រការ។
-ឆាប់ជឿពាក្យសម្តីពួកព្រាហ្មណ៏
ឧទាហរណ៍ គ្រាន់តែពួកព្រាហ្មណ៍ថាកូនជាមនុស្សចង្រៃ ក៏គិតថាកូនជាមនុស្ស ចង្រៃដែរ ។
-ជាមនុស្សមានល្បិចកិចកលច្រើន
ឧទាហរណ៍ ព្រះបាទកាសិករាជបានរកឧបាយកលអស់រយៈពេលដប់ប្រាំមួយឆ្នាំ ដើម្បី ពិសោធន៍បុត្ររបស់ខ្លួន ។
+ព្រះនាងចន្ទា
• គុណសម្បត្តិ
-ជាមនុស្សដែលគោរពនិងស្រលាញ់ប្ដី, ជាភរិយាដ៏ល្អ
ឧទាហរណ៍ ត្រង់ព្រះនាងសុខ ចិត្ត ធ្វើតាមប្តីគ្រប់យ៉ាង និងគោរពតាមប្តីដោយយក កូនរបស់ខ្លួនទៅសម្លាប់ចោល ។
-ជាម្តាយដ៏ល្អស្រលាញ់កូន
ឧទាហរណ៍ ព្រះនាងបានសុំបុត្រឲ្យឡើងសោយរាជ្យបន្ត ពីព្រះបាទកាសិករាជ ។
-ចេះគិតវែងឆ្ងាយ
ឧទាហរណ៍ ព្រះនាងដឹងថាព្រះរាជកុមារធ្វើគ ថ្លង់ ខ្វិនក៏បានសុំអង្វរព្រះរាជបុត្រឈប់ ធ្វើដូច្នោះទៀត ។
• គុណវិបត្តិ
-មានគំនិតលោភលន់ចង់ឲ្យកូនខ្លួនឯងសោយរាជ្យ
ឧទាហរណ៍ ព្រះនាងស្រលាញ់ រាជ សម្បត្តិទោះបីជាដឹងថា ព្រះរាជបុត្រសោយរាជ្យ បានតែរយៈពេលប្រាំពីរថ្ងៃក៏ដោយ ក៏ព្រះនាងយល់ព្រមដែរ ។
-មានចិត្តគំនិតទន់ជ្រាយ
ឧទាហរណ៍ ព្រះនាងបានយំអង្វរព្រះតេមិយឲ្យឈប់ធ្វើ គ ថ្លង់ ខ្វិន ដោយមិនរកវិធី ដោះស្រាយអ្វីឡើយ ។
-មិនចេះដោះស្រាយទុក្ខ
ឧទាហរណ៍ ព្រះនាងមិនរកវិធីដោះស្រាយបញ្ហាដែលនៅចំពោះមុខគិតតែពីការឡើង សោយរាជ្យបណ្តោយឲ្យស្វាមីយកកូនទៅសម្លាប់ចោល ។
-មិនចេះគិតវែងឆ្ងាយ
ឧទាហរណ៍ ឲ្យតែបានកូនសោយរាជ្យទោះបីជាកូនថ្លង់ គ ខ្វិន ក៏ដោយ ។
+ព្រះតេមិយ
• គុណសម្បត្តិ
-មានចិត្តតស៊ូព្យាយាមក្នុងជីវិត
ឧទាហរណ៍ ត្រង់ព្រះតេមិយបានតស៊ូអស់រយៈពេល ដប់ប្រាំមួយឆ្នាំ ដែលរងនូវការ ពិសោធន៍របស់ព្រះបិតាខ្លួន ។
-ចេះសន្សំបុណ្យកុសល
ឧទាហរណ៍ ព្រះអង្គបានសន្សំកុសលតាំងតែពីតូចរហូត ដល់ធំពេញវ័យ ដោយមិន បរិភោគអាហារគ្រប់បែបយ៉ាង ។
-មានចិត្តស្លូតបូត
ឧទាហរណ៍ មិនធ្វើបាបមនុស្សទន់ខ្សោយ ដូចជានាយសារថី ដែលមិនបានដឹងពី មូលហេតុច្បាស់លាស់យកព្រះអង្គមកសម្លាប់ចោលកណ្តាលព្រៃទាំងរស់ ។
-មានចិត្តស្មោះត្រង់
ឧទាហរណ៍ ព្រះអង្គបានរៀបរាប់ពីមូលហេតុដែលព្រះអង្គធ្វើ គ ថ្លង់ ខ្វិន និងប្រាប់ពី ជាតិមុនរបស់ព្រះអង្គទៅនាយសារថី ។
-មានសម្មាធិធម្មចរិយខ្ពស់
ឧទាហរណ៍ ព្រះអង្គមានការតាំងចិត្តខ្ពស់ទោះបីជាព្រះបិតារបស់ ខ្លួនប្រើវិធីពិសោធន៍ យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គមិនធ្វើតាមព្រះបិតាឡើយ ។
-មានចិត្តស្មោះសក្នុងការសាងផ្នួស
ឧទាហរណ៍ ព្រះអង្គបានសាងផ្នួសដោយលះបង់ ទ្រព្យសម្បត្តិ រាជបាល្ល័ង្កព្រះបិតា ព្រះមាតារបស់ខ្លួន។
-ចេះជួយអ្នកដទៃឲ្យរួចផុតពីសេចក្តីបាប
ឧទាហរណ៍ ព្រះអង្គបានពន្យល់ណែនាំនាយសារថីកុំឲ្យសម្លាប់ព្រះអង្គឲ្យមកសាង បុណ្យកុសលវិញ លះបង់ចោលនូវអំពើអាក្រក់ ហើយពេលនោះ នាយសារថីយល់ព្រមធ្វើតាមព្រះអង្គ ។
-ស្រលាញ់សេចក្ដីល្អសាងអំពើល្អដោយសាងផ្នួស
ឧទាហរណ៍ ព្រះអង្គបានពន្យល់ណែនាំព្រះមាតាបិតានិងប្រជានុរាស្ត្ររបស់ខ្លួនឲ្យចេះ ធ្វើអំពើល្អលះបង់អំពើអាក្រក់ដោយការសាងផ្នួស ។
-មិនលោភលន់ទ្រព្យសម្បត្តិ
ឧទាហរណ៍ ព្រះអង្គមិនចង់បានទ្រព្យសម្បត្តិ រាជបាល្ល័ង្ក និងអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងឡើយ គឺចង់តែសន្សំបុណ្យកុសលសោយការសាងផ្នួសប៉ុណ្ណោះ ។
-ជាមនុស្សមានបា្រជ្ញាវាងវៃ
ឧទាហរណ៍ ពេលព្រះអង្គមានព្រះជន្ម១ខែបានឃើញការកាត់ចោរ៤នាក់ក៏ព្រះអង្គ សម្រេចចិត្តធ្វើគ ថ្លង់ ខ្វិនដើម្បីសន្សំកុសល ។
• គុណវិបត្តិ
-មិនស្រលាញ់ញាតិមិត្តក្រុមគ្រួសារឪពុកម្តាយ
ឧទាហរណ៍ ត្រង់កន្លែងព្រះអង្គលះបង់គ្រួសារទៅសាងផ្នួស ដោយមិនខ្វល់ពីសុខទុក្ខ របស់ឪពុកម្តាយ ។
-ជាមនុស្សគិតតែពីប្រយោជន៏ខ្លួនឯង(អាត្មានិយម)
ឧទាហរណ៍ ព្រះអង្គគិតតែពី ការជៀសវាងបាបកម្ម ដែលកើតពីជាតិមុនដោយមិន ទទួលខុសត្រូវនូវរាជ្យសម្បត្តិដែលជាបុត្រមួយអង្គគត់ នៃនគរពារាណសី ។
-ជាមនុស្សមានល្បិចកល
ឧទាហរណ៍ព្រះអង្គបានក្លែងបន្លំធ្វើគ ថ្លង់ ខ្វិនចំពោះ មាតាបិតាខ្លួនបង្កើត ។
-រត់ចោលបញ្ហា
ឧទាហរណ៍ ព្រះមាតាបិតារបស់ព្រះអង្គដឹងពីការពិតហើយចង់ ឲ្យបុត្រឡើងសោយ រាជ្យ ប៉ុន្តែព្រះរាជបុត្រពុំព្រមទទួលលើភារកិច្ចអស់ទាំងនោះ គឺព្រះអង្គមិនព្រម សោយរាជ្យ ជាដាច់ខាត ។
-មិនចេះដោះស្រាយបញ្ហាដែលកើតឡើងចំពោះមុខ
ឧទាហរណ៍ ពេលដែលព្រះបិតារបស់ព្រះអង្គត្រូវការទ្រង់យ៉ាងខ្លាំងទ្រង់ បែរជា បដិសេធ គឺទៅសាងផ្នួសទៅវិញ ។
+នាយសារថី
• គុណសម្បត្តិ
-ជាមនុស្សស្មោះត្រង់ចំពោះព្រះរាជា
ឧទាហរណ៍ត្រង់នាយសារថីទទួលបញ្ជាពីព្រះរាជាឲ្យនាំព្រះតេមិយទៅសម្លាប់ចោល។
-គោរពតាមពាក្យសំដី តាមតួនាទីរបស់ខ្លួន
ឧទាហរណ៍ នាយសារថីមានតួនាទី និងគោរពតាមបញ្ជារបស់ព្រះរាជាឲ្យនាំកុមារ តេមិយទៅសម្លាប់ចោលនៅក្នុងព្រៃទាំងរស់ ដោយមិនហ៊ានល្មើសបញ្ជាឡើយ ។
-រីករាយនឹងសេចក្តីល្អបរិសុទ្ធ
ឧទាហរណ៍ ពេលដែលបានស្តាប់ការទូន្មានរបស់ តេមិយ ហើយនាយសារថីក៏បាន លះបង់អំពើអាក្រក់ទៅសាងផ្នួសដោយចិត្តបរិសុទ្ធវិញ ។
• គុណវិបត្តិ
-ជាមនុស្សមិនសួរហេតុផល
ឧទាហរណ៍ ពេលដែលស្តេចបញ្ជាឲ្យយកកូនបង្កើតរបស់ទ្រង់ទៅសម្លាប់ចោលនាយ សារថីមិនសួរពីមូលហេតុទេ គឺគិតតែធ្វើតាមបង្គាប់តែប៉ុណ្ណោះ។
-មិនចេះគិតគួរពិចារណា
ឧទាហរណ៍ ពេលដែលនាំព្រះតេមិយទៅសម្លាប់នាយសារថីមិនបានគិតពិចារណា ថាតើមានកំហុសអ្វីបានជាយកមកសម្លាប់ចោល ?
0 comments:
Post a Comment