ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ
|
ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ
|
|
|
មនុស្សគ្រប់ជាតិសាសន៍ តែងប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំថ្មីដែលជាប្រពៃណីរបស់ប្រជាជាតិរៀងៗ ខ្លួន។ គ្រាន់តែគេនិយមកំណត់ពេលវេលានៃ ការរៀបចំបុណ្យនេះបែ្លកៗគ្នាស្របទៅតាម
ជំនឿទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីរបស់គេប៉ុណ្ណោះ។ ជនជាតិខ្មែរយើង ក៏មានប្រវត្តិធ្វើបុណ្យចូលឆ្នាំតាំងពីបុរាណកាលជារៀងរាល់ឆ្នាំ រហូតមក ។ យើងបានប្រទះ ឃើញឯកសារជាច្រើន ដែលនិយាយពីពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំនិងឧស្សាហ៍ បានស្តាប់ការនិទានរឿងរបស់ចាស់ទុំជាច្រើន។
មាតិកា
- ១ ប្រវត្តិ
- ២ ឈ្មោះទេពធីតាមហាសសង្ក្រាន្តត និងគ្រឿងអាភរណៈ
- ៣ ទំនៀមចូលឆ្នាំ
- ៤ វាលុកចេតិយ
- ៥ រួមអានិសង្ស
- ៦ អានិសង្សវាលុកចេតិយ
- ៧ ផ្សឹកវាលុកចេតិយ
- ៨ ការធ្វើពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ
ប្រវត្តិ
មានតំណាលថា នៅដើមនៃភទ្ទកប្បមាន សេដ្ឋីម្នាក់ មានបុត្រមួយ ឈ្មោះធម្មបាលកុមារ ជាអ្នកមានចំណេះវិជ្ជាដ៏វិសេស បានរៀនចេះចប់គម្ពីរត្រីវេទ តាំងពីអាយុបាន
៧ ឆ្នាំ ។ សេដ្ឋីបិតាបានសាងប្រាសាទឲ្យ ធម្មបាលកុមារ នៅទៀបដើមជ្រៃមួយធំ នៅឆ្នេរទន្លេ
ដែលជាទីស្នាក់អាស្រ័យ នៃបក្សីទាំងឡាយ ។
ធម្មបាលកុមារ ចេះទាំងភាសាបក្សី ទាំងពួងផង ព្រមទាំងអាចធ្វើជាអាចារ្យសម្ដែងមង្គលផេ្សងៗ ដល់មនុស្សទាំងពួងផង។ គ្រានោះ
មនុស្សលោករមែងរាប់អានមហាព្រហ្ម និង កបិលមហាព្រហ្ម ១ អង្គទៀតដែលជាអ្នកសម្ដែងមង្គលដល់មនុស្សទាំងពួង ។
ពេលនោះ កបិលមហាព្រហ្ម បានជ្រាបព័ត៌មានក៏ចុះមកសួរបញ្ហា
នឹងធម្មបាលកុមារ ចំនួន ៣ ប្រស្នា ដោយសន្យាថា ប្រសិនបើ
ធម្មបាលកុមារ អាចដោះប្រស្នាបាន កបិលមហាព្រហ្ម
នឹងកាត់ព្រះសិរសាទ្រង់ដើម្បី បូជាចំពោះធម្មបាលកុមារ
ប៉ុន្តែប្រសិនបើ ធម្មបាលកុមារមិនអាចដោះស្រាយប្រស្នានោះរួច កបិលមហាព្រហ្មនឹងកាត់ក្បាលធម្មបាលកុមារវិញ ។ ធម្មបាលកុមារសុំឲ្យពន្យារពេលចំនួន ៧
ថ្ងៃសិនដើម្បីគិតប្រស្នា។ លុះកន្លងទៅ ៦
ថ្ងៃហើយក៏ធម្មបាលកុមារនៅតែគិតមិនឃើញ និងដឹងខ្លួនថាព្រឹកនេះនឹងត្រូវស្លាប់ដោយអាជ្ញាកបិលមហាព្រហ្មជា ប្រាកដ ។ ដូច្នេះ គួរតែរត់ ទៅលាក់ខ្លួន ពួនអាត្មាឲ្យស្លាប់ដោយខ្លួនឯងប្រសើរជាង ។ ទើបធម្មបាលកុមារចុះពីប្រាសាទទៅដេកពួននៅក្រោមដើមត្នោតមួយគូ
។ នៅលើដើមត្នោតនោះ មានសត្វឥន្ទ្រីញីឈ្មោលធ្វើសំបុក
អាស្រ័យនៅ ។ វេលាយប់
សត្វឥន្ទ្រីញីសួរសត្វឥន្ទ្រីឈ្មោលថា ព្រឹកនេះយើងបានអាហារអ្វីធ្វើជាចំណី? ឥន្ទ្រីឈ្មោលឆ្លើយថា យើងនឹងស៊ីសាច់ធម្មបាលកុមារ
ដែលត្រូវនឹងកបិលមហាព្រហ្មសម្លាប់ ព្រោះធម្មបាលកុមារដោះប្រស្នាមិនរួច
។ ឥន្ទ្រីញីសួរថា ប្រស្នានោះដូចម្ដេច ? ឥន្ទ្រីឈ្មោលឆ្លើយថា : វេលាព្រឹកសិរីសួស្ដីស្ថិតនៅត្រង់ណា ? ត្រូវឆ្លើយថា នៅលើផ្ទៃមុខ ។ ហេតុនេះទើបមនុស្សទាំងឡាយត្រូវយកទឹកលប់មុខ ។
ប្រស្នាទី ២ ចោទថា ថ្ងៃត្រង់សិរីស្ថិតនៅត្រង់ណា ? ត្រូវឆ្លើយថា នៅលើទ្រូង ។ ហេតុនោះទើបមនុស្សត្រូវយកទឹកលាងទ្រូង ។ ប្រស្នាទី
៣ ចោទថា វេលាល្ងាចសិរីស្ថិតនៅត្រង់ណា ? ត្រូវឆ្លើយថា នៅនឹងជើង ។ ហេតុនោះ ទើបមនុស្សទាំងឡាយត្រូវយកទឹកលាងជើង ។ ធម្មបាលកុមារបានឮដូច្នេះ ក៏ត្រឡប់ទៅប្រាសាទវិញ ។
លុះព្រឹកឡើង កបិលមហាព្រហ្ម ក៏មកសួរប្រស្នា ធម្មបាលកុមារ
។ ធម្មបាលកុមារ ឆ្លើយដោះស្រាយ តាមដែលបានឮមក ។ កបិលមហាព្រហ្ម ក៏ទទួលថាពិតជាត្រឹមត្រូវ, ព្រមចុះចាញ់ និង សុខចិត្តធ្វើតាមពាក្យសន្យារបស់ខ្លួន ។
កបិលមហាព្រហ្ម ហៅទេពធីតាទាំង ៧ អង្គ ដែលជា បាទបរិចាវិកា ព្រះឥន្ទ្រ មកប្រាប់ថា
ឥឡូវបិតាត្រូវកាត់ព្រះសិរសាដើម្បីបូជាចំពោះធម្មបាលកុមារ
តែបើដាក់ក្បាលនោះលើផែនដី នោះនឹងកើតជាភ្លើងឆេះទាំងលោកធាតុ
បើបោះទៅលើអាកាស នឹងនាំឲ្យរាំងភ្លៀង បើចោលក្នុងមហាសមុទ្រ នោះទឹកនឹងរីងស្ងួតហួតអស់ ។ ដូច្នេះសូមឲ្យកូនទាំង
៧ អង្គ យកពានមកទទួលព្រះសិរសាបិតា ។ ពោលរួច ព្រះអង្គក៏កាត់ព្រះសិរសាហុចទៅឲ្យព្រះនាង ទុង្ស
ជាកូនច្បង ។ ព្រះនាង ទុង្ស ក៏បានយកពានមកទទួលព្រះសិរសាបិតា រួចហែប្រទក្សិណភ្នំព្រះសុមេរុ ៦០ នាទីទើបយាងទៅប្រតិស្ឋានទុក ក្នុងមណ្ឌលេះនៅក្នុងគុហាគន្ធមាលី នាភ្នំកៃលាស និងបូជាគ្រឿងទិព្វផេ្សងៗ ។ ព្រះវិស្សកម្មទេវបុត្រ ក៏និមិត្តរោងទិព្វធ្វើពីកែវ ៧ ប្រការ ឈ្មោះថា
"ភគវតីសភាសាលា" ឲ្យជាទីប្រជុំនៃទេវតា
។ លុះដល់គម្រប់ ១ឆ្នាំជា សង្ក្រាន្តត នាងទេពធីតាទាំង
៧ អង្គ ក៏ផ្លាស់វេនគ្នា មកអញ្ជើញ ព្រះសិរសាកបិលមហាព្រហ្ម
ចេញមកហែប្រទក្សិណ ភ្នំព្រះសុមេរុជារៀងរាល់ៗឆ្នាំ រួចហើយយាងត្រឡប់ទៅស្ថានទេវលោកដើម្បីតម្កល់វិញ។
ឈ្មោះទេពធីតាមហាសសង្ក្រាន្តត
និងគ្រឿងអាភរណៈ
|
ថ្ងៃ
|
ទេពធីតាមហាសសង្ក្រាន្ត! គ្រឿងអាភរណៈ
|
|
ទំនៀមចូលឆ្នាំ
ទំនៀមពិធីចូលឆ្នាំប្រព្រឹត្តទៅចំនួន
៣ ថ្ងៃ ។ ថ្ងៃដំបូងជាថ្ងៃមហាសង្ក្រាន្ត, ថ្ងៃទី២ ជាថ្ងៃ វនបត, ថ្ងៃទី៣ ជាថ្ងៃឡើងស័ក ។
រីឯការកំណត់ខែ ថ្ងៃ ម៉ោង នាទីដែលឆ្នាំចាស់ត្រូវផុតកំណត់ ហើយទេព្តាឆ្នាំថ្មីត្រូវចុះមកទទួលតំណែងពីទេព្តាឆ្នាំចាស់នោះ គេអាចដឹងបានដោយប្រើក្បួនហោរាសាស្ត្របុរាណ គឺក្បួនមហាសសង្ក្រាន្តត ។
តើថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ខ្មែរយើងត្រូវលើខែណា ? ថ្ងៃណា ?
ចាប់ពីសម័យក្រុងនគរធំមក ប្រទេសខ្មែរប្រើវិធីគិតរាប់ថ្ងៃខែឆ្នាំតាមក្បួន
ចន្ទគតិ (lunar calendar) (វិធីដើរនៃព្រះចន្ទ)
ទើបខ្មែរកំណត់យកខែ មិគសិរ ជាខែចូលឆ្នាំ
ហើយជាខែទី ១ ខែកក្តិក ជាខែទី
១២ ។ សម័យក្រោយមក ប្រទេសខ្មែរប្តូរទៅប្រើវិធីគិតរាប់ថ្ងៃខែឆ្នាំតាមក្បួន សុរិយគតិ (solar
calendar) (វិធីដើរនៃព្រះអាទិត្យ)
។ ពេលនោះហើយដែលខ្មែរកំណត់ចូលឆ្នាំក្នុងខែ ចេត្រ (ខែទី ៥) ព្រោះក្នុងខែនេះ
ព្រះអាទិត្យធ្វើដំណើរចេញពី មីនរាសី ចូលកាន់
មេសរាសី ។
ថ្ងៃចូលឆ្នាំរមែងត្រូវលើថ្ងៃទី ១៣ នៃខែ មេសា (ចេត្រ) រៀងរាល់ឆ្នាំ ប៉ុន្តែយូរៗទៅមានភ្លាត់ម្តងៗ
ចូលឆ្នាំក្នុងថ្ងៃទី ១៤ ក៏មានខ្លះដែរ ។
មហាសសង្ក្រាន្តត ដែលប្រើរបៀបគន់គូរតាម សុរិយគតិ មានឈ្មោះថា «សាមញ្ញសសង្ក្រាន្តត» (ព្រះអាទិត្យដើរត្រង់ពីលើក្បាលជា សង្ក្រាន្តត) ។ មហាសង្ក្រាន្តត ដែលប្រើរបៀបគន់គូរតាម
ចន្ទគតិ ហៅថា «អាយន្តសង្ក្រាន្តត» (ពេលដែល ព្រះអាទិត្យ ដើរបញ្ឈៀង មិនត្រង់ពីលើ) ។ គេនៅប្រើ ចន្ទគតិ ដោយយោងទៅ សុរិយគតិ ព្រោះ
ចន្ទគតិ មានទំនាក់ទំនងនឹង ពុទ្ធប្បញ្ញត្តិ ច្រើន ។
ចំណែកឯ ថ្ងៃចូលឆ្នាំតាម ចន្ទគតិ
មិនទៀងទាត់ ជួនកាលចូលឆ្នាំក្នុងវេលាខ្នើត ជួនកាលក្នុងវេលារនោច ។ ប៉ុន្តែ នៅក្នុងរវាង ១ ខែ
គឺមិនមុនថ្ងៃ ៤កើត ខែ ចេត្រ និង មិនហួសថ្ងៃ ៤ កើត ខែ ពិសាខ
ទេ ។ ដូចនេះ សង្ក្រាន្តត ខ្លះធ្លាក់ទៅក្នុងខែ ពិសាខ ។
ចំពោះពិធីផ្សេងៗខ្មែរយើងមានរៀបចំតាមប្រពៃណីដូចតទៅ
៖ ពេលមុនចូលឆ្នាំ គេនាំគ្នាប្រុងប្រៀប
រកស្បៀងអាហារ, សំអាតផ្ទះសម្បែង, រែកទឹកដាក់ពាង, រកអុសទុក, និង កាត់សំលៀកបំពាក់ថ្មីៗ ជាដើម ។
ថ្ងៃចូលឆ្នាំមកដល់ គេរៀបគ្រឿងសក្ការៈបូជា
សំរាប់ទទួលទេវតាថ្មីមាន ៖ បាយសី ១គូ, ស្លាធម៌ ១គូ, ធូប
៥, ទៀន ៥, ទឹកអប់
១គូ, ផ្កាភ្ញី, លាជ, ទឹក ១ ផ្តិល និង ភេសជ្ជៈ, នំនែក, ផ្លែឈើគ្រប់មុខ ។ ចំណែកផ្ទះសម្បែង
គេតុបតែងរំលេចដោយអំពូល អគ្គិសនី ខ្សែតូចៗ
ចម្រុះពណ៌ ឬចង្កៀងគោម គ្រប់ពណ៌ សំរាប់ទទួលទេព្តាថ្មី ។ លុះដល់វេលាកំណត់ ទេព្តាថ្មីយាងមក
គេនាំកូនចៅអង្គុយជុំគ្នា នៅជិតកន្លែងរៀបគ្រឿងសក្ការៈនោះ
ហើយអុជទៀន ធូបបាញ់ទឹកអប់ បន់ស្រន់
សុំសេចក្តីសុខចម្រើន គ្រប់ប្រការ ពីទេព្តាថ្មី ។ ចំពោះគ្រឿងសក្ការៈ និង ក្រយាស្ងើយ ដាក់ថ្វាយទេព្តោនាះ គេនិយមតម្រូវតាមចិត្តទេវតាដែលនឹងចុះក្នុងឆ្នាំនីមួយៗ
។ ឧទាហរណ៍ ៖ បើទេវតាដែលត្រូវចុះមកនោះសោយល្ង
សណ្តែក គេដាក់សណ្តែក ល្ង ថ្វាយ ថ្វាយ ។ រីឯពិធី ៣ ថ្ងៃ
នៃថ្ងៃចូលឆ្នាំនោះគឺ ៖
- ថ្ងៃទី ១ ៖
គេយកចង្ហាន់ទៅប្រគេនព្រះសង្ឃនៅវត្ត ។ ពេលល្ងាចគេនាំគ្នាជញ្ជូនខ្សាច់សាង
វាលុកចេតិយ នៅជុំវិញព្រះវិហារ
ឬនៅជុំវិញដើមពោធិណាមួយនៅក្នុងវត្តនោះ ។ នៅពេលព្រលប់ គេប្រគេនភេសជ្ជៈដល់ព្រះសង្ឃ និមន្តព្រះសង្ឃចម្រើនព្រះបរិត្ត និង
សំដែងធម្មទេសនា ។
- ថ្ងៃទី ២ ៖
កូនចៅជូនសំលៀកបំពាក់ នំចំណី លុយកាក់ ដល់អ្នកមានគុណ មានឪពុកម្តាយ ជីដូនជីតា ជាដើម ។
ជួនកាលគេធ្វើទាន
ដល់មនុស្សបម្រើ
ឬអ្នកក្រីក្រទៀតផង ។ ពេលរសៀល គេនាំគ្នាទៅពូនភ្នំខ្សាច់ទៀត ហើយសូត្រធម៌អធិដ្ឋានភ្នំខ្សាច់ដែលគេសន្មត់ទុកដូចចូឡាមនីចេតិយ ហើយនិមន្តព្រះសង្ឃបង្សុកូលចេតិយបញ្ជូនមគ្គផលដល់វិញ្ញាណក្ខន្ធបង ប្អូន ដែលបានស្លាប់ទៅ ។
- ថ្ងៃទី ៣ ៖
ពេលព្រឹកនិមន្តព្រះសង្ឃឆ្លងភ្នំខ្សាច់ ។ ពេលល្ងាច និមន្តព្រះសង្ឃស្រង់ទឹក និងស្រង់ព្រះពុទ្ធរូប (តាមការនិយមនៃស្រុកខ្លះ)
។ នៅក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីនេះ គេនាំគ្នាលេងល្បែងប្រជាប្រិយកំសាន្ដសប្បាយជាច្រើន
ដូចជាលេង បោះអង្គញ់ ចោលឈូង
ទាញព្រ័ត្រ លាក់កន្សែង ចាប់កូនខ្លែងជាដើម និង មានរបាំត្រុដិ (ច្រើនមាននៅខេត្តបាត់ដំបង សៀមរាប) ជាពិសេសទៀតគឺរាំវង់ តែអាស្រ័យទៅតាមការនិយមចូលចិត្តរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ
។ អ្នកខ្លះនិយមនាំគ្នាដើរកំសាន្ដបន្ត អ្នកខ្លះនិយមធ្វើបុណ្យទានតាមវត្តអារាម ។
វាលុកចេតិយ
ពាក្យសាមញ្ញហៅថា «ពូនភ្នំខ្សាច់» ។ ការពូនភ្នំនេះគឺគេយកខ្សាច់សុទ្ធមកចាក់នៅកន្ដាលទីធ្លាដែលគេ បានកំនត់ រួចពូនអោយចេញជារាងចេតិយបែរមុខទៅទិសខាងកើត ហើយគេសន្មត់ហៅថា «វាលុកចេតិយ» គឺតំនាងអោយព្រះចូលាមនីចេតិយដែលសាងសំរាប់បញ្ចុះព្រះកេសា និងព្រះចង្កូមកែវនៃព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ ។ ការពូនភ្នំនេះ បច្ចុប្បន្នតំបន់ខ្លះ
គេនិយមពូនភ្នំអង្ករនៅសាលាឆាន់ រឺក្នុងព្រះវិហារផងដែរ។
ភ្នំខ្សាច់ដែលគេពូនមិនមានកំនត់ថា ត្រូវមានខ្នាតតូចខ្ពស់ទាបប៉ុណ្ណាទេ គឺប្រព្រឹត្តទៅតាមការពេញចិត្តរបស់អ្នកស្អាង។ ប៉ុន្តែចាំបាច់ត្រូវមានភ្នំមួយនៅកន្ដាល
ហើយត្រូវមានភ្នំតូចៗ ៤ ព័ទ្ធជុំវិញគ្រប់ទិសតូចទាំង
៤ ។ នៅជុំវិញភ្នំគេមានធ្វើរាជវត័ តុបតែងលំអស្លឹកដូង
ស្លឹករំសែជាបួនជ្រុងមានទ្វារ ចេញចូលតាមទិសធំទាំង
៤ ។ នៅជុំវិញរាជវ័តគេមានរៀបរានទេវតាគ្រប់ទិសទាំង
៨។ នៅលើរានទេវតានិមួយៗគេរៀបស្លាធម៌មួយគូបាយសីមួយថ្នាក់
មួយគូ ទៀន៥ ធូប៥ ផ្កាភ្ញី និងអុជទៀនធូបថ្វាយ ។ នៅពីមុខភ្នំខ្សាច់ក្រៅរាជវត័ គេរៀបរានធំៗបីទៀត សំរាប់ថ្វាយព្រះយមរាជ
ស្ថិតនៅកន្ដាលខាងឆ្វេងរានព្រះយមរាជ គឺរានព្រះពុទ្ធគុណ និងខាងស្តាំគឺរានព្រះពិស្នុការរានធំទាំងបីនេះ គឺគេរៀបគ្រឿងសក្ការៈបូជាដូចរានទេវតាដែរ
តែបាយសីខ្ពស់រហូតដល់ ៩ថ្នាក់
និងមានដាក់សំលៀកបំពាក់ឆ្វេងស្តាំ ហើយមានដាក់ក្រយាថ្វាយសោយទៀតផង។
ការសាងវាលុកចេតិយនេះ ដោយគេសំគាល់ថា នឹងបានជាផល្លានិសង្សវិសេសវិសាលណាស់ ដូចមានសំដែងក្នុងរឿង «អានិសង្សវាលុកចេតិយ» មហាសំការសូត្រ ។
រួមអានិសង្ស
ព្រះបរមសាស្តាទ្រង់បានសំដែងអំពី
អានិសង្សដែលបានកសាងបុណ្យកុសល ក្នុងឱកាសដាច់
ឆ្នាំចាស់ ចូលឆ្នាំថ្មី ដោយពិស្តារ អ្នកដែលបាន ផ្ងូតទឹកឲ្យមាតា បិតា គ្រូឧបជ្ឈាយ៍ អាចារ្យ ឬព្រះសង្ឃក្នុងឱកាសសង្ក្រាន្តនោះ រមែងជាស្តេចម្ចាស់ផែនដី
មានឫទ្ធិដ៏មហិមា សំបូរដោយរតនៈ ៧ ប្រការ
ដេរដាសដោយពពួកនាងនារីដែលមានរូបឆោមល្អ និង សំបូរដោយចតុរង្គសេនា
ជាអ្នកបានសេចក្តីសុខគ្រប់យ៉ាង ។ អ្នកដែលបានលែងសត្វតិរច្ឆាន
ដូចជា មាន់ ទន្សោង បក្សី ត្រី អណ្តើក (ជាដើម)
ដោយអំណាចដែលបានលេងសត្វអំបាលនោះ អ្នកនោះរមែងជាអ្នកមានអាយុយឺនយូរ
ជាអ្នកមានសុខច្រើន ឥតមានរោគភ័យមកបៀតបៀនក្នុងកាលទាំងពួងប្រកបតែសេចក្តីសុខ
។ ដោយផល្លានិសង្សដែលបានស្រង់ព្រះសង្ឃ អ្នកនោះទោះទៅកើតក្នុងភពណាៗរមែងមានរូបឆោមល្អជាទីជ្រះថ្លាដល់ អ្នកបានឃើញ ជាអ្នកមានសំបុរកាយផូរផង់ ជាទីគាប់ចិត្តជាទីគួរឲ្យមើល
ជាអ្នកមានប្រាជ្ញាស្រួច ជាអ្នកក្លាហាន
ជាអ្នកទ្រទ្រង់នូវព្រះសូត្រ និងព្រះវិន័យ ជាអ្នកទ្រទ្រង់ និង ចេះចប់នូវព្រះបិដក
ជាអ្នកមានអាយុយឺនយូររាល់ៗជាតិ ជាអ្នកមានបុត្រ
ភរិយានូវគណញាតិ សុទ្ធតែជាអ្នកឧត្តមថ្លៃថ្លា។ ទាំងនេះជាអានិសង្សផ្ងូតទឹកក្នុងពេលចូលឆ្នាំ ។
ដោយប្រការដូច្នេះហើយ បានជានៅឱកាសចូលឆ្នាំមនុស្សទាំងឡាយតែងនាំគ្នាដោះលែង
សត្វផ្សេងៗ តែងនាំគ្នាធ្វើបុណ្យផ្សេងៗ
ដើម្បីបានទទួលនូវអានិសង្សទាំងនោះ ។
អានិសង្សវាលុកចេតិយ
ក្រៅពី មហាសំការសូត្រ
នៅមាននិទានមួយទៀតហៅថា «អានិសង្សវាលុកចេតិយ» ជារឿងដែលគេតាក់តែងជាភាសាខ្មែរយូរលង់ណាស់មកហើយ
មានចំនួន ១ ខ្សែ សំដែងអំពីការសាងវាលុកចេតិយថា
មានផល្លានិសង្សជាអនេកប្បការ វេលាឆ្លង វាលុកចេតិយ
គេច្រើនយករឿងនេះទេសន៍ ។ ក្នុងរឿងអានិសង្សវាលុកចេតិយនោះ និទានមួយក្នុងចំណោមនិទានទាំង ៣ នោះត្រូវបានលើកយកមកធ្វើជាឧទាហរណ៍ គឺ ៖
- និទានទី១
ដំនាលពីព្រះពោធិសត្វ នាមបារិកៈ ជាអ្នកឈ្មួញសំពៅ ។ នាសម័យមួយ បារិកៈ
បើកសំពៅទៅជួញបានប្រទះឃើញផ្នូកខ្សាច់សល្អនៅតាមឆ្នេរសមុទ្រ ក៏បបួលពួក ពាណិជ ដែលទៅជួញជាមួយគ្នា បើកសំពៅឆៀងចូលចតនៅទៀបផ្នូកខ្សាច់នោះ
ហើយនាំគ្នាកជាវាលុកចេតិយ
ឧទ្ទិសជាតំណាង
ចូលាមុណីចេតិយ ដែលបញ្ចុះព្រះចង្កូមកែវរបស់ព្រះពុទ្ធ
នៅឋានត្រៃត្រឹង្ស ។
ស្រេចហើយពួកពាណិជទាំងនោះក៏បេះយកផ្កាឈើមកបូជា
ដើរប្រទក្សិណ ៣ ជុំ
ហើយនាំគ្នាចុះសំពៅបើកចេញទៅជួញបន្តទៀត ។ បារិកពោធិសត្វ និង ពួកឈ្មួញអម្បាលនោះ លុះរំលាយខន្ធទៅ ហើយបានទៅកើតជាទេវបុត្រនៅឋានសួគ៌ជាច្រើនជាតិ
លុះច្យុតពីសួគ៌ បានកើតក្នុងមនុស្សលោកបានជាស្តេចឯករាជ្យជាច្រើនជាតិ
និង ត្រារាប់ពុំបានឡើយ ។
ក្នុងទីបំផុត បារិកពោធិសត្វ
ក៏បានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធដោយអំណាចផល្លានិសង្ស
ដែលបានសាង វាលុកចេតិយ ។
- វិភាគ
និងកំណត់សម្គាល់៖
បើអ្នកអានវិភាគបន្តិចលើសាច់រឿងនិទាននេះ
គេអាចរកឃើញថា វាប្រហែលជារឿងនិទានដែលប្រឌិតឡើងដោយពួកអ្នកកាន់ លទ្ធិព្រាហ្មណ៍ ឬពួកអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន ដែលប្រជាជននៅប្រទេសឥណ្ឌា, ណេប៉ាល់, ទីបេ, ភូតាន (Bhutan),
ចិន, ម៉ុងហ្គោល, ទូវ៉ា (Tuva), កាល់មីគា (Kalmykia), ជប៉ុន, កូរ៉េ, តៃវ៉ាន់, វៀតណាម ។ល។ គោរពរាប់ទុកថាជាពុទ្ធសាសនារបស់ខ្លួន ។ ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានមានទស្សនវិជ្ជានិងកិច្ចបូជាស្រដៀងគ្នានឹង លទ្ធិព្រាហ្មណ៍ ដោយលាយចម្រុះជាមួយនឹងកិច្ចខាងសាសនារបស់ជនជាតិដើមរបស់អ្នក ស្រុកនៃប្រទេសទាំងនោះផង ។
ក្នុងពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន គេសង្កេតឃើញមានភាពខុសគ្នាច្រើនទាំងខាងទ្រឹស្តី
និង ការអនុវត្ត ពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយ ដែលមានវប្បធម៌ និង សាសនាដើមរបស់មនុស្សម្ចាស់ស្រុកផ្សេងៗគ្នា ។ ដូច្នេះហើយទើបគេឃើញមានការបែកខ្ញែកជាច្រើននិកាយបន្តទៅទៀតនៅ ក្នុងពុទ្ធសាសនាមហាយាន
សូម្បីនៅទីបេក៏មាននិកាយធំៗចំនួន ៤ និងនិកាយតូចៗច្រើនទៀត ។ ពួកគេឲ្យតម្លៃខ្លាំងទៅលើពោធិសត្វច្រើនរាប់មិនអស់ ដែលទុកដូចជាកប៉ាល់ (យានធំ) កំពុងរង់ចាំជួយស្រោចស្រង់ចម្លងមនុស្សយកទៅដាក់នៅស្ថាន
សុខាវតី (Sukhavati or Pure Land) ដែលគេជឿថាជាស្ថានស្ថិតនៅចម្ងាយមួយលានគីឡូម៉ែត្រភាគខាងលិច ផែនដី ដែលនៅទីនោះមានព្រះពុទ្ធមួយអង្គព្រះនាម
អមីតាភៈ (Buddha Amitabha)។ ពួកគេបង្រៀនថា
ព្រះពុទ្ធ អមិតាភៈ បានសន្សំកុសលរាប់ម៉ឺនជាតិទើបបានត្រាស់ជាព្រះពុទ្ធដែលកំពុងគង់ មានជីវិតនៅឯស្ថាន សុខាវតី ។ ពួកអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានជឿថា បើមនុស្សណាម្នាក់បានសូត្រឈ្មោះព្រះពុទ្ធ អមិតាភៈ ឲ្យបានដប់ដងមុនពេលស្លាប់
ពេលនោះគេនឹងបានទៅកើតនៅស្ថាន សុខាវតី ។
អ្នកបួសនៅក្នុងពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយាន ជាពិសេសនៅទីបេ ត្រូវស្បថ (ទាំងអស់មានចំនួន ៤៨) ថាបើខ្លួនបានក្លាយជាព្រះពោធិសត្វពេលណា គេមិនត្រូវចូលទៅស្ថាន សុខាវតីចោលមនុស្សលោកទេ ពោលគឺនៅរង់ចាំចម្លងមនុស្សលោកឲ្យអស់ពីផែនដីទៅដាក់ទីនោះសិន ទើបខ្លួនអាចចូលទៅតាមក្រោយ ។ ក្នុងរាល់អំពើ និង ការបង្រៀនទាំងអស់ ពួកគេសង្កត់ធ្ងន់ទៅលើពាក្យ
ករុណា (compassion) ពោលគឺការផ្សាយមេត្តាចំពោះគ្រប់សត្វទាំងអស់
ជាពិសេសមនុស្ស ។ សង្ឃក្នុងនិកាយនេះមិនឆាន់សាច់សត្វទេ ព្រោះពួកលោកយល់ថាវាគឺជាទង្វើដែលលើកទឹកចិត្តដល់ការ សម្លាប់សត្វមានជីវិតបន្តទៀត ។ ហេតុអ្វីបានជាយើងត្រូវសិក្សាឲ្យដឹងខ្លះៗនូវទ្រឹស្តី, ជំនឿ និង កិច្ចនានានៃពុទ្ធសាសនាមហាយាន ? យើងត្រូវតែសិក្សាឲ្យយល់ខ្លះ ព្រោះខ្មែរក៏ធ្លាប់កាន់ពុទ្ធសាសនានិកាយមហាយានដែរ ហេតុនេះហើយទើបយើងឃើញមាននិទានឬជាតកច្រើនរាប់សឹងមិនអស់ដែល ពោលសរសើរពីអានិសង្សអស្ចារ្យនៃទាននេះឬទាននោះ សូម្បីតែវត្ថុទានតែបន្តិចក៏អាចបានទៅកើតនៅស្ថានសួគ៌ រស់នៅក្នុងវិមានស្កឹមស្កៃ បើកើតនៅលើផែនដីក៏បានជាមនុស្សមានអំណាចផុតគេប្រកបដោយអ្នក បម្រើ ឬប្រពន្ធរាប់មិនអស់ ។ ការបង្រៀនបែបនោះគឺឲ្យតម្លៃតែទៅលើការឲ្យវត្ថុទាន និងមិនឲ្យតម្លៃទៅលើការសិក្សា និងប្រតិបត្តិតាមធម៌ពិតរបស់ព្រះពុទ្ធទេ ។ វាជាការបង្រៀនដែលនាំឲ្យមនុស្សច្រើននាក់យល់ច្រឡំថាជាពាក្យ របស់ព្រះពុទ្ធ ។
- និទានទី ២
ដំណាលពីនាយនេសាទម្នាក់ (មិនប្រាកដឈ្មោះ)។ នាយនេសាទនោះធ្វើតែបាប
សំលាប់សត្វបរិភោគតាំងពីតូចរហូតដល់ចាស់ មិនដែលបានធ្វើបុណ្យម្តងសោះ ។ នាថ្ងៃមួយ
មានភិក្ខុសង្ឃ ១រូប
នឹកអាណិតនាយនេសាទខ្លាំងណាស់ ក៏គិតរកឧបាយឲ្យគាត់បានសាងបុណ្យកុសលខ្លះ ។
លុះគិតរួចហើយ ភិក្ខុអង្គនោះក៏គ្រងចីវរកាន់យកនូវ
បាត្រដើរទៅរង់ចាំផ្លូវនាយនេសាទ ។ ថ្ងៃនោះវេលាព្រឹកនាយនេសាទលីលំពែង
១ និង ពុនបាយ ១កញ្ចប់ចេញទៅព្រៃដើម្បីស្វែងរកសត្វមកចិញ្ចឹមជីវិតដូចកាលសព្វ ដង ។ ដំបូងនាយនេសាទប្រកែកដាច់ថា
មិនព្រមប្រគេន តែភិក្ខុនោះចេះតែទទូចសុំ
។ អត់មិនបានក៏រំលែកបាយ ១ ពំនូតប្រគេន ។ ក្រោយមក
កាលនាយនេសាទរំលាយខន្ធស្លាប់ទៅត្រូវពួកយមបាល ឬ យមភូបាលយកខ្លួនទៅសួរយកចម្លើយ អំពីរឿងកាលនៅមនុស្សលោកនោះបានធ្វើបុណ្យខ្លះទេ ? នាយនេសាទតបថា ៖ មិនបានធ្វើបុណ្យទេ ធ្វើតែបាបតាំងពីតូចមក
។ ពួកយមបាលក៏នាំគ្នាចាប់បោះទៅក្នុងរណ្តៅភ្លើងនរក
តែមិនឆេះ ត្រលប់ជាខ្ទាតចេញមកវិញ
យមបាលនឹកឆ្ងល់ ក៏សួរបញ្ជាក់ថែមទៀត ។ ទទួលនាយនេសាទក្រលេកទៅឃើញអណ្តាតភ្លើងមានពណ៌ដូចចីវរលោកសង្ឃ ក៏នឹកឃើញដល់ទានដែលខ្លួនបានធ្វើ ទើបឆ្លើយថា កាលនៅមនុស្សលោកបានធ្វើទានបាយមួយពំនូតដល់ភិក្ខុ
១រូបដែរ ។ ពួកយមបាលប្រាប់ថា
បើដូច្នេះអ្នកឯងត្រូវទៅកើតឯឋានសួគ៌មួយអាទិត្យ លុះដល់ថ្ងៃទី ៨
យើងនឹងយកខ្លួនមកទទួលទោសនៅឋាននរកនេះវិញ ។ ក្នុងមួយរំពេចនោះវិញ្ញាណរបស់នាយនេសាទ
ក៏បានទៅកើតនៅឋានសួគ៌
ឈ្មោះថា
អន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្រ មានទំហំ ១២ យោជន៍បរិបូណ៌ទៅដោយសម្បត្តិ
និង ស្រីទេពកញ្ញាបំរើត្រៀបត្រា មាននាងសុវណ្ណឱរ៉ៃ
ជាទេពី ។ អន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្រសោយសម្បត្តិបាន ៦ ថ្ងៃ នឹកឃើញដល់ពាក្យរបស់យមបាល
ក៏កើតសេចក្តីទុក្ខទោមនស្សពន់ពេក ហើយចូលទៅដេកទួញយំ នាងសុវណ្ណឱរ៉ៃ ឃើញដូច្នេះ ក៏ចូលទៅសួរអន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្រក៏រ៉ាយរឿងប្រាប់តាំងពីដើម រហូតដល់ចប់ ។ នាងសុវណ្ណឱរ៉ៃលួងលោមថា បើដូច្នោះសូមព្រះអង្គកុំជាទុក្ខទោមនស្សឡើយ ត្បិតព្រះពុទ្ធសំដែងថា «ទោះអ្នកណាធ្វើបាបអម្បាលម៉ានក្តី បើចង់ឲ្យរួចអំពីកម្មពៀរដែលខ្លួនធ្វើហើយ គប្បីសាងវាលុកចេតិយធ្វើបុណ្យឆ្លង ហើយនិងងរួចអំពីកម្មពៀរនោះហោង» ហេតុនេះសូមព្រះអង្គធ្វើតាមព្រះពុទ្ធបន្ទូលនេះចុះ ទៀងជាដោះរួចចាកកម្មពៀរជាមិនខាន ។ អន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្របានឮដូច្នោះក៏សោមនស្សទើបចាត់ការសាង វាលុកចេតិយ និង ធ្វើបុណ្យឆ្លងហើយស្រេចក្នុងរវាង
៧ ថ្ងៃនោះ ។ លុះដល់ថ្ងៃទី ៨
វេលាព្រឹកព្រហាម ពួកយមបាលក៏ទៅដល់ស្រែកហៅរកអន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្រឲ្យចេញមក គ្រានោះអន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្រគេចមុខចេញ ទុកឲ្យនាងសុវណ្ណឱរ៉ៃចេញមកទទួល ។
នាងបដិសេធយមបាល
ដោយមិនព្រមបើកយកស្វាមីរបស់នាងទៅឡើយ
។ នាងអះអាងថា៖ ស្វាមីរបស់យើងបានសាងវាលុកចេតិយ
និង ធ្វើបុណ្យឆ្លងរួចហើយ ។
បាបកម្មទាំងពួងក៏ជ្រះអស់អំពីខ្លួនហើយ តែបើនៅតែត្រូវការយកខ្លួនគាត់ទៅធ្វើទោស
ចូររាប់ខ្សាច់ ១ពែងនេះឲ្យអស់
ទើបអាចយកទៅបាន ។ យមបាលតបថា ៖ មិនសល់ក្រអ្វីទេ ការរាប់ខ្សាច់ ១ ពែង ប៉ុណ្ណោះ ។ រួចនាំគ្នារាប់តាំងពីព្រឹករហូតដល់ថ្ងៃត្រង់
។ គ្រាប់ខ្សាច់ដែលយកចេញពីពែងរាប់ដាក់ទៅខាងក្រៅទៅជាគំនរយ៉ាងធំ កំពស់ស្មើចុងត្នោត តែខ្សាច់ក្នុងពែងនៅដដែល គ្មានស្រកស្រុតទៅណាសោះ ។
ពួកយមបាលទាល់ចំណេះនឹងរាប់តទៅទៀត ក៏នាំគ្នាត្រលប់ទៅយមលោកវិញ ។ រីឯអន្នំលោកង្សិន៍ទេវបុត្របាននៅសោយសម្បត្តិក្នុងទេវលោកអស់កាល អង្វែងតមកទៀត ។ គាត់មិនបានទៅសោយទុក្ខក្នុងនរកដូចដែលយមបាលកំនត់ទុកនោះទេ
។ ទាំងនេះក៏ដោយអំណាចផល្លានិសង្សដែលបានសាងវាលុកចេតិយ
និង ធ្វើបុណ្យឆ្លងដូចពោលហើយ
។
- និទានទី៣
ដំណាលអំពៅចៅកំជិលខ្សាច់ ។ មានក្មេង ១ នាក់ចេះតែទៅភ្នំខ្សាច់នោះរាល់ៗថ្ងៃ ប្រលាក់ទៅដោយដីខ្សាច់រាល់ថ្ងៃ ទាល់តែគេហៅថា «ចៅកំជិលខ្សាច់» ។
ថ្ងៃមួយ
ព្រះឥន្ទ្របើកទិព្វចក្ខុមើលឃើញចៅកំជិលខ្សាច់ពូនភ្នំដូច្នោះ ក៏ចាត់អោយនាងទេពធីតា ១
អង្គចុះមកធ្វើជាប្រពន្ធចៅកំជិលខ្សាច់ ។ ដំបូងចៅកំជិលខ្សាច់ប្រកែកមិនព្រមយក ដោយថ្លែងថា ខ្លួននៅក្មេងណាស់មិនទាន់ចេះរកស៊ីចិញ្ចឹមនាងទេពធីតាទេ
។ ទើបព្រះនាងទៅរកម្តាយឪពុកចៅកំជិលខ្សាច់
ដោយបានថ្លែងប្រាប់ថា
ខ្លួនជាទេពធីតា ព្រះឥន្ទ្រប្រើឲ្យចុះមកធ្វើជាប្រពន្ធចៅកំជិលខ្សាច់
។ មាតាបិតាឃើញនាងទេពធីតា
ក៏ពេញចិត្តដោយនាងមានរូបឆោមល្អ
ទើបលួងលោមចៅកំជិលខ្សាច់ទាល់តែព្រមយក
។ ចៅកំជិលខ្សាច់ តាំងពីបាននាងទេពធីតាជាប្រពន្ធហើយ
ខ្លួនប្រាណក៏ស្អាតបាត ផូរផង់ ល្អជាងពីមុនមកឆ្ងាយណាស់ដោយនាងទេពធីតាជួយថែសំអាត ទាំងសមរម្យគ្នានឹងប្រពន្ធនោះណាស់ ។
ទាល់តែល្បីកេរ្តិ៍ឈ្មោះទៅថា
ចៅកំជិលខ្សាច់បាននាងទេពធីតាជាភរិយាល្អសមគ្នាណាស់
។ គ្រានោះពួកមន្ត្រីសេនាបតីជាដើម ក៏បានទៅពិនិត្យមើលឃើញដូចពាក្យគេដំណាល ។ ទទួលវេលានោះស្តេចម្ចាស់ផែនដីសុគត គ្មានអ្នកទទួលរាជសម្បត្តិគ្រប់គ្រងផែនដី
គេគិតឃើញថា ចៅកំជិលខ្សាច់សមគួរជាព្រះរាជាម្ចាស់ផែនដី ក្រោយនោះគេក៏ធ្វើការផ្សងបុស្បុករកអ្នកមានបុណ្យធ្វើជាម្ចាស់ ផែនដី ។ បុស្បុកក៏ទៅត្រូវលើចៅកំជិលខ្សាច់ គេទើបនាំគ្នាអញ្ជើញទៅឲ្យសោយរាជ្យ ព្រមទាំងនាងទេពធីតា
។ ផលដែលជាទិដ្ឋធម្មវេទនីយដូច្នេះ
លោកថាបានដោយហេតុដែលបានពូនភ្នំខ្សាច់នោះ ។ កាលកើតមានរឿងសំដែងអំពីអានិសង្សនៃការស្អាងវាលុកចេតិយ ដូច្នេះហើយពួកខ្មែរយើងបានដឹងរឿងទាំងនេះហើយ
ក៏កើតសេចក្តីជឿ និង ជ្រះថ្លា
ទើបបាននាំគ្នាស្អាងវាលុកចេតិយជាប់ជាប្រវេណីដរាបមកដល់បច្ចុប្បន្នកាល
។
- បំបួសភ្នំ
លោកអាចារ្យសូត្រធម៌
អធិដ្ឋាន វាលុកចេតិយឲ្យតំណាងព្រះចូលាមណីចេតិយ រួចយកកំណាត់សប្រវែងប្រមាណមួយម៉ែត្រកន្លះ
ទៅពានាពាក់ឆៀងព្រះចេតិយ ដែលតាមសម្តីអ្នកស្រុកហៅថា
«បំបួសភ្នំ» ។
ក្នុងឱកាសនោះដែរ ព្រះសង្ឃសូត្រធម៌ចំរើនព្រះបរិត្ត នៅធម្មសាលាដោយបន្តអំបោះមកដល់ភ្នំទាំងអស់ ។ ភ្នំដែលបានឡើងជាអង្គចេតិយហើយ អ្នកណាមួយទៅជាន់រំលង ឬរំលាយមុនគេផ្សឹក ទុកត្រូវទទួលបាប ។
- កំណត់សម្គាល់៖
តាមការពិនិត្យមើល
និង វិភាគនូវកិច្ចខាងសាសនាទាំងអស់ ដែលធ្វើឡើងក្នុងពេលពូនភ្នំខ្សាច់ឬកិច្ចដទៃទៀតខាងសាសនា យើងអាចសន្និដ្ឋានបានថា
វាជាកិច្ចខាងសាសនាព្រាហ្មណ៍ ដែលបន្សល់ទុកនៅក្នុងទំនៀមទម្លាប់របស់ខ្មែរ ព្រោះខ្មែរបានទទួលរងឥទ្ធិពលលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ជាច្រើនរយឆ្នាំ
។ ដូច្នេះ
ទោះបីជាខ្មែរបែរមកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាក៏ដោយ ក៏ល្បែងរបាំ និង ប្រពៃណីរបស់សាសនាព្រាហ្មណ៍នៅបន្តមានសេសសល់ក្នុងផ្នត់គំនិត និង កិច្ចនានាខាងសាសនាផងដែរ ។ ដោយសារតែប្រជាជនខ្មែរភាគច្រើនជាអ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា ដើម្បីរក្សាទុកនូវកិច្ចទាំងឡាយខាងសាសនាព្រាហ្មណ៍កុំឲ្យសាប សួន្យ អ្នកនិពន្ធបានប្រឌិតរឿងជាច្រើនដោយភ្ជាប់សាច់រឿងទៅនឹងតួអង្គ ព្រះពុទ្ធ ឬព្រះពុទ្ធសាសនា ។ នេះគឺជាសិល្បវិធីដូរសម្បកវេចខ្ចប់ទំនិញចាស់ ឬទំនិញលែងមានការពេញនិយមដើម្បីបញ្ឆោតភ្នែកអ្នកទិញ ឲ្យនៅតែបន្តជាវរបស់នោះប្រើទៀត ។ វិធីងាយស្រួលសម្រាប់សម្គាល់រកមើលកិច្ចខាងលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ដែលបន្លំ ខ្លួនចូលក្នុងកិច្ចខាងពុទ្ធសាសនា នោះគឺការរកមើលឲ្យឃើញនូវរាល់អន្តរាគមន៍ពីសំណាក់តួអង្គអាទិទេព ណាមួយ នៅក្នុងជីវិតរបស់មនុស្សសាមញ្ញ ឬការរកមើលឲ្យឃើញសាច់រឿងទាំងឡាយណាដែលគេតាក់តែងឡើងឲ្យតួ អង្គព្រះពុទ្ធសម្តែងភាពអស្ចារ្យ
អាចហោះឡើងស្ថានសួគ៌, ចុះស្ថាននរក
ឬអាចដឹងកំណើតរបស់ខ្លួនរាប់ម៉ឺនជាតិ ។
អ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនានិកាយថេរវាទបរិសុទ្ធ ឲ្យតម្លៃទៅលើប្រាកដនិយម, លើការពិចារណា និង ពិសោធន៍រកការពិត; ពួកគេបដិសេធចោលរាល់អច្ឆរិយភាព (ភាពអស្ចារ្យ)
ដែលគ្មានតថភាព ឬមនុស្សនិយម ។
ព្រះពុទ្ធមិនដែលពោលអួតខ្លួនថាជាអាទិទេព អាចបែរត្រឡប់ក្រោយចុះមកជួយស្រោចស្រង់មនុស្ស ឬ ឲ្យពរមនុស្សម្តងណាសោះ ប៉ុន្តែមនុស្សជំនាន់ក្រោយៗ ចេះតែប្រឌិតរឿងលើកតម្កើងតួអង្គព្រះពុទ្ធ ។ ការធ្វើដូច្នោះគឺជាវិធីអួតយកឈ្នះពួកអ្នកកាន់លទ្ធិព្រាហ្មណ៍ និង អ្នកកាន់សាសនាដទៃទៀត ដែលពូកែអួតសរសើរអាទិទេពរបស់ពួកគេថា
ជាអាទិទេពអាចបង្កើត និងរំលាយផែនដីនិងលំហមេឃ
រួចបង្កើតវិញតាមអំពើចិត្ត, ឬអួតថាជាព្រះពិត
ឬព្រះអង្គសង្គ្រោះ ដែលបានបង្កើតផែនដី និងវត្ថុសព្វយ៉ាងលើផែនដី, ឬថាអាចហោះហើរដើរលើអាកាស, ជ្រែកទឹកជ្រែកដី, ស្លាប់ហើយរស់វិញ, អាចចុះស្ថាននរក ឬឡើងស្ថានសួគ៌តាមចិត្ត, ឬថានឹងត្រឡប់មកវិញឆាប់ៗ ដើម្បីសង្គ្រោះមនុស្សដែលជឿលើព្រះនោះ ។
ព្រះពុទ្ធបានទូន្មានឲ្យសាវ័កព្រះអង្គយកធម៌
ឬ ទ្រឹស្តីរបស់ព្រះអង្គមកពិចារណា
បើឃើញថាត្រូវក៏យកទៅអនុវត្តចុះ បើឃើញត្រង់ណាខុស
ឬមិនទាន់សម័យនិយម ឬក្បួនវិទ្យាសាស្ត្រ ក៏បោះចោលទៅ ។
ព្រះពុទ្ធបានប្រដៅសាវ័ករបស់ព្រះអង្គ ក៏ដូចជាមនុស្សជំនាន់ក្រោយ ថាកុំឲ្យជឿនរណាម្នាក់ដោយសារតែគេពោលអួតខ្លួនថាជាបណ្ឌិត ឬគ្រូអាចារ្យ ឬសាមណសង្ឃ ។ ព្រះពុទ្ធបានប្រដៅមនុស្សឲ្យប្រើប្រាជ្ញា (បញ្ញា) ដើម្បីយកសម្តីមនុស្សនោះ ឬព័ត៌មាននោះ គម្ពីរនោះ
ឬកិច្ចវិធីនោះ មកពិចារណាប្រៀបធៀប និងពិសោធរកការពិតសិន សឹមសម្រេចចិត្តថាគួរជឿ ឬមិនជឿ ។
ព្រះពុទ្ធបានបរិនិព្វាន (សោយទិវង្គត)
អស់រយៈកាលជាង ២៥០០ ឆ្នាំហើយ ។ កាលព្រះអង្គត្រាស់ដឹង ព្រះអង្គបានសម្តែងទុកថា
តថាគតឈប់វិលចូលក្នុងរង្វង់ (វដ្ត) កើតស្លាប់ៗ
(សំសារៈ) ដែលជាអន្ទាក់ដែលពួកមនុស្សកាន់លទ្ធិព្រាហ្មណ៍បានបង្កើតឡើង ដើម្បីបោកប្រាស់ និងគាបសង្កត់ជនសាមញ្ញ ទៀតហើយ (នោះគឺការសម្រេចនិព្វាន) ។ ព្រះអង្គបានហាមមិនឲ្យសាវ័ករបស់ព្រះអង្គសាងរូបសំណាកអ្វីមួយ, ឬយករូបកាយ ឬសំណល់រូបកាយរបស់ព្រះអង្គ ទៅទុកគោរពបូជាដូចពួកអ្នកកាន់លទ្ធិព្រាហ្មណ៍បានធ្វើចំពោះតួ អង្គអវតារ នៃអាទិទេពរបស់ពួកគេនោះទេ ព្រោះរូប ឬសំណល់កាយរបស់ព្រះអង្គ គ្មានសេសសល់អ្វីជាខ្លឹមសារសម្រាប់អ្នកគោរពឡើយ ។ ព្រះពុទ្ធបានត្រាស់ដឹងជាព្រះអរហន្តរួចហើយ គឺព្រះអង្គបានជាបុគ្គលដែលលះដាច់ហើយនូវវត្ថុសម្ភារៈសព្វយ៉ាង កើតឡើងឬច្នៃឡើងពីវត្ថុបានពីផែនដីនេះ; ព្រះអង្គលែងជាប់ជំពាក់នឹងសេចក្តីស្អប់, សេចក្តីស្រឡាញ់, ឬពាក្យពោលសរសើរ
របស់មនុស្សសាមញ្ញហើយ ។ លើសពីនោះទៀត ព្រះពុទ្ធក៏បានបរិនិព្វានបាត់ទៅហើយដែរ
គឺលែងមានឥន្ទ្រីយ៍ទាំង ៦ (ភ្នែក, ត្រចៀក, ច្រមុះ, មាត់, អណ្តាត, កាយ, និង ចិត្ត) ដែលអាចទទួលដឹងរសនៃវត្ថុសព្វយ៉ាង ដូចមនុស្សមានជីវិតរស់នៅឡើយ ។ ចុះហេតុដូចម្តេចបានជាមនុស្សភាគច្រើននៅបន្តច្រៀងសរសើរព្រះ អង្គ, នៅតែបូជាព្រះអង្គដោយភ្លើងទៀន
និង ផ្សែងធូប, នៅតែដាក់ដង្វាយឬចង្ហាន់ប្រគេនព្រះអង្គ, បន្តសុំខមាទោសចំពោះព្រះអង្គ, នៅតែសន្សំទុក និងបូជាចំពោះឆ្អឹងរបស់ព្រះអង្គដែលអគ្គីបានឆាបឆេះអស់នោះទៀត ? កិច្ចទាំងអស់នោះគឺជាសំណល់
នៃកិច្ចខាងសាសនាព្រាហ្មណ៍ ដែលមនុស្សនៅរស់បានទទួលប្រយោជន៍បន្តិចៗម្នាក់ ពីការធ្វើកិច្ចទាំងនោះ ។ កិច្ចទាំងនោះមិនមែនជាកិច្ចធ្វើឡើងសម្រាប់មនុស្សដែលបានស្លាប់ ទៅហើយទេ ព្រោះមនុស្សស្លាប់គ្មានសល់ការឈឺចាប់, ការស្រេកឃ្លាន, ការចង់បាន
ឬវត្ថុសម្រាប់ទទួលទេ ប្រៀបដូចជាគោងាប់ដែលមិនអាចងើបឡើងឆីចំបើង និងទឹកដែលកសិករដាក់នៅចំពោះមុខវានោះដែរ ។
ផ្សឹកវាលុកចេតិយ
ក្រោយពីការធ្វើកិច្ចសព្វគ្រប់ហើយ
លោកអាចារ្យសូត្របួងសួង និងថ្វាយគ្រឿងសក្ការៈដល់អស់ទេវតា ព្រះយមរាជ ដែលតែងតែត្រួតត្រាមើលការខុសត្រូវដល់មនុស្សលោក ដើម្បីសុំខមាទោសចំពោះអំពើខុសឆ្គងទាំងឡាយកន្លងមក
ដោយការអនុគ្រោះ សុំឲ្យផ្តាច់កម្ម ផ្តាច់ពៀរ
និងសុំសេចក្តីសុខចំរើនតរៀងទៅ ។ បន្ទាប់លោកអាចារ្យបានឧទ្ទិសកុសលជូនដល់អ្នកដែលចែកឋានទៅ
មានមាតាបិតាជីដូន ជីតាព្រមទាំងញតិមិត្តទាំងអស់ផង។ ថ្ងៃបន្ទាប់
ពុទ្ធបរិស័ទមកជួបជុំគ្នា លោកអាចារ្យចាប់ដំណើរការថ្វាយបង្គំព្រះ
សមាទានសីលនៅធម្មសាលា ។ បន្ទាប់មកគេនាំគ្នារាប់បាត្របន្តហូរហែ
ទាល់តែអស់អ្នកដែលមានសទ្ធា ។ នៅពេលបញ្ចប់ការរាប់បាត្រ
គេបានកាន់ទៀន ធូប ផ្កាគ្រប់ដៃ ទៅកាន់ភ្នំខ្សាច់ ។ អាចារ្យចាប់ផ្តើមពិធីនៅភ្នំខ្សាច់
ដូចកាលពីល្ងាចម្តងទៀត ។ ជាមួយគ្នានេះដែរព្រះសង្ឃសូត្រពុទ្ធមន្តប្រសិទ្ធិពរជ័យសិរីមង្គលនៅធម្មសាលា
។ អាចារ្យបានបន្តពិធីនៅខាងក្រៅមុខភ្នំ គឺឆ្លងបុណ្យ ហើយធ្វើកិច្ចផ្សឹកភ្នំវិញដោយពោលថា : «ឥមំ វាលុកចេតិយំ បច្ចក្ខាមិ» ប្រែថា៖ «ខ្ញុំផ្សឹកឥលូវនេះនូវវាលុកចេតិយនេះចេញ» គឺលែងប្រកាន់ថាជាចេតិយទៀតហើយ អ្នកណារំលាយក៏គ្មានបាបដែរ ។ គេនាំគ្នាចូលធម្មសាលាដើម្បីវេរភត្តប្រគេនព្រះសង្ឃឆាន់ត្រង់
។ ពេលរសៀលគេជួបជុំគ្នា ដើម្បីនមស្សការថ្វាយបង្គំព្រះ
និង អរាធនាព្រះសង្ឃសំដែងធម្មទេសនា។ កម្មវិធីជាបន្ត គេនាំគ្នាសំអាតព្រះពុទ្ធរូប ហើយបាចផ្កា បាញ់ទឹកអប់
(ស្រង់ព្រះ) ។ នេះជាពិធីតាមបែបសាសនា ។
ការធ្វើពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ
បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ជាបុណ្យប្រពៃណីជាតិ ដែលប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាតែងតែប្រារព្ធធ្វើជារៀងរាល់ ឆ្នាំ ។ នៅក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ
មានការរៀបចំដូចតទៅ ៖ ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ
ប្រព្រឹត្ដទៅ ៣ ថ្ងៃ គឺនៅថ្ងៃទី ១៣, ១៤, ឬ ១៥ ខែ មេសា ព្រោះជារដូវកាលដែលប្រជាជនខ្មែរមានពេលទំនេរពីការប្រមូលផលស្រូវ និង ដំណាំកសិកម្មផ្សេងៗ ។ មុនពេលប្រារព្ធ
ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ ១ ឬ ២ ថ្ងៃ
ប្រជាជនខ្មែរតែងតែនាំគ្នា សំអាត តុបតែងផ្ទះសម្បែង និង រៀបចំគ្រឿងសម្ភារៈផ្សេងៗ
ដើម្បីត្រៀមទទួលទេវតាឆ្នាំថ្មី ។ នៅពេលចូលដល់ថ្ងៃទី
១ នៃថ្ងៃបុណ្យចូល ឆ្នាំខ្មែរ ដែលក្នុងប្រពៃណីខ្មែរតែងហៅថ្ងៃនោះថាជា ថ្ងៃមហាសង្រ្កាន្ត (sankranti) ។ នៅពេលនោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលកាន់ជំនឿតាមព្រះពុទ្ធសាសនា បានរៀបចំកន្លែងទទួលទេវតាឆ្នាំថ្មី
ដែលមានគ្រឿងរណ្ដាប់ផ្សេងៗ និង
មានតុបតែងលម្អដោយភ្លើងចម្រុះពណ៌តាមផ្ទះរបស់ពួកគេ ។ គ្រឿងរណ្ដាប់ មានដូចជា ៖ ទឹកផ្ដិលអប់ដោយផ្កា, ទៀន ៥, ធូប ៥, ផ្កាភ្ញី, ភេសជ្ជៈ, និង នំចំណី, ផ្លែឈើជាច្រើន ។ល ។
បន្ទាប់មក ពួកគេនឹងធ្វើការសែនព្រេន ដោយមានអុជធូប និង
ទៀន តាមគេហដ្ឋានរបស់ខ្លួន ។
នៅពេលដល់កំណត់ថាទេវតាឆ្នាំថ្មី យាងចុះមកប្រសិទ្ធិពរជ័យ
សិរីសួស្ដី ដើម្បីឲ្យពួកគេទទួលបានសេចក្ដីសុខពេញមួយឆ្នាំ
។ នៅពេលចូលថ្ងៃទី ២ នៃបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ
គេហៅថ្ងៃនោះ ថាជា វារៈវ៍នបត ប្រជាជននាំគ្នាទៅវត្ដអារាមដើម្បីយក
ចង្ហាន់ នំចំណី ផ្លែឈើ ទៅប្រគេនព្រះសង្ឃ ។
លើសពីនេះទៅទៀត ក៏មានការរៀបចំលេងល្បែងប្រជាប្រិយ ដូចជា៖
ចោលឈូង បោះអង្គញ់ លាក់កន្សែង និងមានការច្រៀងរាំបទចម្រៀងប្រពៃណី
ផងដែរ នៅតាមវត្ដអារាម និង តាមបណ្ដាតំបន់នានានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា
។ ថ្ងៃទី ៣ ជាថ្ងៃបញ្ចប់ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ គេហៅថា វារៈឡើងស័ក ឬ ថ្ងៃឆ្លង ។ នៅថ្ងៃនោះ គេតែងប្រារព្ធធ្វើពិធី ស្រង់ទឹករូបបដិមារបស់ព្រះពុទ្ធ នៅតាមវត្ដអារាម ដើម្បីសុំសេចក្ដីសុខ ហើយក៏ជាថ្ងៃបញ្ចប់នៃការប្រារព្ធធ្វើពីធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ដែរ ៕
អត្ដន័យនៃបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ
តើជនជាតិខ្មែរនិយមចូលឆ្មាំថ្មី
នៅថ្ងៃ ខែ ឆ្មំាណា ?
រាល់ឆ្នាំ ជនជាតិខ្មែរនិយមរៀបចំពិធី បុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិនៅថ្ងៃទី ១៣ ខែមេសា
(យូរៗម្ដង ថ្ងៃទី ១៤ ខែ មេសា) ត្រូវនឹងខែ ចេត្រ នៃចន្ទគតិ
។ ដោយសារប្រទេសខ្មែរបានទទួលឥទ្ធិពលសាសនាព្រាហ្មណ៍
(លទ្ធិហ៊ីនឌូ) ទើបជនជាតិខ្មែរនៅតែបន្តប្រើប្រាស់ក្បួនគម្ពីរ សាស្ត្រាបុរាណរបស់លទ្ធិព្រាហ្មណ៍ក្នុងការគិតគូររៀបចំធ្វើកិច្ច នានាខាងសាសនា ។ តាមក្បួនតារាសាស្ត្រ ឬហោរាសាស្ត្របុរាណនៃលទ្ធិព្រាហ្មណ៍ គេយល់ថាផ្ទៃមេឃមានរាងដូចជារង្វង់មូល និង នៅស្ងៀមមួយកន្លែងដូចជាផែនដីដែរ ។ គេយល់ថាព្រះអាទិត្យដើរជុំវិញផែនដីតាមគន្លងគោចរដែលមានរូប សណ្ឋានដូចជារង្វង់ ទើបពួកគេហៅថា រាសីចក្រ ឬ
ចក្ររាសី (រង្វង់រាសី) ដែលត្រូវនឹងមួយឆ្នាំ ។ ដោយសារតែពួកគេមើលឃើញនៅលើលំហមេឃមានផ្កាយ
(តារា) ជាច្រើននៅក្បែរៗគ្នាហើយមានសណ្ឋានដូចជារូបផ្សេងៗ ដូចជារូបចៀមឬពពែឈ្មោល, គោឈ្មោល, រូបមនុស្សប្រុសស្រីពីរនាក់, ក្តាម, សិង្ហ, ស្រីក្រមុំ, ជញ្ជីង, ខ្ទួយ, ធ្នូ, ត្រីមករ (ត្រីថ្ករ ឬ ត្រីឆ្លាមមករ), ក្អម, និង ត្រី ដូច្នេះហើយទើបពួកគេដាក់ឈ្មោះបណ្តុំផ្កាយ
(នក្ខត្តឫក្ស ឬ នក្សត្រ) ទាំងនោះតាមរូបភាពស្រដៀងទាំងនោះ
។ ពួកគេចែកផ្ទៃមេឃជា ១២ ចំណែក ឬ ល្វែង(រាសី) ដោយដាក់ឈ្មោះចំណែកនីមួយៗស្របតាមរូបរាងនៃបណ្តុំផ្កាយ
ដូចជា មេសៈ ឬមេសរាសី, ឧសភៈ ឬឧសភរាសី, មិថុនៈ
ឬមិថុនរាសី, កក្កដៈ ឬកក្កដរាសី, សីហៈ ឬសីហរាសី, កញ្ញា
ឬកញ្ញារាសី, តុលា ឬតុលារាសី, វិច្ឆិកៈ ឬវិច្ឆិករាសី, ធនុ ឬធនុរាសី, មករៈ
ឬមកររាសី, កុម្ភៈ ឬកុម្ភរាសី និង មីនៈ ឬមីនរាសី ។ ដោយសារតែពួកគេកំណត់យកមេសរាសី
(ខែ មេសា) ជារាសីទីមួយ ទើបជនជាតិខ្មែរចាប់គិតថាខែ
ចេត្រ ជាខែទីមួយនៃឆ្នាំថ្មី ហើយក៏ប្រារព្ធធ្វើកិច្ចចូលឆ្នាំថ្មីនៅខែ ចេត្រ
តាមលំអានរៀងមក ។ នេះគឺដោយសារខ្មែរប្រើក្បួនគិតថ្ងៃតាមសុរិយគតិ
។ បើតាមក្បួនចន្ទគតិ ខែ មិគសិរ
គឺជាខែទីមួយនៃឆ្នាំថ្មី ។ តាមក្បួនសុរិយគតិរបស់លទ្ធិព្រាហ្មណ៍
គេគិតថានៅខែ មេសា ព្រះអាទិត្យចរចេញពីមីនរាសី (Mina Rashi បណ្តុំផ្កាយរាងដូចត្រី) ចូលទៅកាន់ មេសរាសី (Mesa Rashi បណ្តុំផ្កាយរាងដូចចៀមឬពពែឈ្មោល) ។ ការចរចេញរបស់ព្រះអាទិត្យពីរាសីមួយទៅកាន់រាសីមួយហៅថា សង្ក្រាន្ត ឬ សង្ក្រាន្តិ (sankranti) ។ ក្នុងមួយឆ្នាំមាន ១២ សង្ក្រាន្ត ។ ដោយសារតែពួកព្រាហ្មណ៍កំណត់យក មេសរាសី
ជារាសីទីមួយ (រាសីតំបូង, រាសីក្បាល, រាសីធំ ឬ
មហារាសី)ទើបគេហៅសង្ក្រាន្តនៅខែ មេសា ថា មហាសង្ក្រាន្ត
គឺដំណើរឆ្លងកាត់របស់ព្រះអាទិត្យ ពីចក្ររាសីនៃឆ្នាំចាស់
ទៅកាន់ចក្ររាសីនៃឆ្នាំថ្មី ។ សព្វថ្ងៃ ខ្មែរនៅបន្តប្រើប្រាស់ក្បួនគិតថ្ងៃខែតាមវិធីចន្ទគតិ
និង សុរិយគតិ សម្រាប់ការរៀបចំកិច្ចខាងសាសនា ប៉ុន្តែសម្រាប់កិច្ចការរាជការ ខ្មែរបែរមកប្រើក្បួនគិតថ្ងៃខែឆ្នាំតាមគ្រិស្តសាសនា ដូចបណ្តាប្រទេសទាំងឡាយនៅលើសាកលលោកដែរ
ដែលយើងនាំគ្នាហៅថា ឆ្នាំសាកល ឬ គ្រិស្តសករាជ ។
តាមទម្លាប់
ជនជាតិខ្មែរនិយមរៀបចំចូលឆ្នាំចំនួន ៣ ថ្ងៃគឺ ៖ ថ្ងៃទី១ ជាថ្ងៃចូលឆ្នាំ, ថ្ងៃទី ២ ជាថ្ងៃ (វារៈ) វនបត, ថ្ងៃទី ៣ ជាថ្ងៃឡើងស័ក ។
ជនជាតិណាក៏ប្រារព្ឋធ្វើបុណ្យ ចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ គេដែរ ។ ចំពោះខ្មែរយើង នាំគ្នារៀបចំពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី
ប្រពីណីជាតិ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ព្រោះយើងយល់ថាបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី
មានអត្ថន័យជ្រាលជ្រៅ ។ ខ្មែរមានជំនឿថា ក្នុងមួយឆ្នាំនៃការរស់នៅ
គេតែងជួបប្រទះអពមង្គល ឧបទ្រព្យចង្រៃផ្សេងៗ ជូនកាលមានទុក្ខសោក
ជួនកាលមានគ្រោះអាសន្ន ជួនកាលមានជំងឺរូបរឹតរាងកាយ ជូនកាលទៀត
បានប្រព្រឹត្ដអំពើសៅហ្មង មិនគប្បី ។ លុះផុតឆ្នាំចាស់ទៅ
គេនាំគ្នាធ្វើបុណ្យ គេស្លៀកពាក់ថ្មីៗ គេនាំគ្នាដើរលេងកំសាន្ដ
ដើម្បីឲ្យអស់កង្វល់ ហើយឲ្យមានសិរីសួស្ដី មានសិរីសូស្ដីមានសុភមង្គលនៅក្នុងឆ្នាំថ្មី ។
ម្យ៉ាងទៀត
រយៈពេលមួយឆ្នាំ ពួកគេបានបែកចេញពី គ្រួសារ និង ញាតិមិត្ដ ទៅប្រករបរចិញ្ចឹមជិវិតនៅទីឆ្ងាយ ៗ ។ លុះដល់ឆ្នាំថ្មី គេបានវិលមកជូបជុំគ្នា សូរសុខទុក្ខគ្នា
ដើម្បីបន្ឋូរការនឹករឭក និងបំបាត់ការនឿយហត់ពីការងារផង ។ រួចទើបបន្ដជីវភាពថ្មីនៅក្នុងឆ្នាំថ្មី ប្រកបរបរដោយជោគជ័យ និង អាយុយឺនយូរ ។ ម្យ៉ាងទៀត ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីគឺជាប្រពៃណីអាចបណ្ដុះស្មារតីស្រឡាញ់រាប់អាន គ្នារវាងអ្នកភូមិស្រុកជិតខាងគ្នា
ជាកត្ដាបង្កើតសាមគ្គីភាពជាតិ ។ ហេតុនេះហើយ ទើបនៅពេលនោះ
គេមិនត្រឹមតែជួបជុំគ្នាក្នុងគ្រួសារប៉ុណ្ណោះទេ តែគេនាំគ្នាទៅធ្វើបុណ្យនៅវត្ដអារាម ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំឲ្យមានការមនុស្សធម៌ និង
សាមគ្គីភាព ។ ដោយសារពីធីបុណ្យចួលឆ្នាំថ្មី
មានអត្ថន័យធំធេងយ៉ាងនេះ ទើបខែ្មរយើងនិយមរាប់អានទុកជា
ប្រពៃណីជាតិតាំងពីដើមរហូតមក ។
0 comments:
Post a Comment